وقتی یک فرد با تشخیص سرطان مواجه می‌شود، علاوه بر درد و رنج جسمانی، با هجوم احساسات ناخوشایند و نگرانی‌های روانی نیز روبرو می‌شود. این احساسات می‌توانند از اضطراب و افسردگی گرفته تا احساس ناامیدی و خشم، زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار دهند. کاهش اثرات روانی سرطان، برای بیماران و مراقبان بیماران، اهمیت ویزه‌ای دارد.
در این مقاله از کلینیک روانشناسی بینش نوین به بررسی راهکارهایی خواهیم پرداخت که چگونه می‌توان با استفاده از روش‌های مختلف، از شدت تأثیرات روانی سرطان کاست و به بیماران کمک کرد تا در این مسیر سخت، با آرامش و امید بیشتری به زندگی ادامه دهند.
شناخت تأثیرات روانی سرطان
افراد مبتلا به سرطان معمولاً با احساسات متناقضی مانند اضطراب، افسردگی، خشم، ناامیدی و حتی احساس گناه روبرو می‌شوند. این احساسات بر کیفیت زندگی آن‌ها تاثیر منفی گذاشته و موجب کاهش انگیزه و توانایی مقابله با بیماری می‌شوند.
اضطراب، به ویژه در مراحل اولیه تشخیص، به دلیل عدم قطعیت در مورد آینده و نتیجه درمان، بسیار رایج است. این اضطراب می‌تواند موجب اختلال در خواب، کاهش تمرکز و حتی مشکلات جسمانی مانند تپش قلب و مشکلات گوارشی شود. افسردگی نیز به عنوان یکی از شایع‌ترین واکنش‌های روانی به سرطان شناخته می‌شود.
احساسات ناشی از افسردگی، مانند بی‌ارزشی، فقدان لذت از زندگی و احساس یأس، می‌توانند مانع از مشارکت بیمار در فرآیند درمان و بهبود شوند. به همین دلیل است که بسیار اهمیت دارد تا بتوانید کاهش اثرات روانی سرطان را به خوبی برای افراد درگیر با این بیماری، دنبال کنید.
برای اینکه بدانید تفاوت بین اضطراب و استرس چیست؟ به مقاله مربوطه مراجعه کنید.
مدیریت استرس و تکنیک‌های آرام‌سازی
مدیریت استرس یکی از مهم‌ترین جنبه‌های مقابله با تاثیرات روانی سرطان است که در ادامه به چند تکنیک مدیریت استرس اشاره می‌کنیم.
تمرینات تنفسی
یکی از ساده‌ترین و موثرترین روش‌های مدیریت استرس، تمرینات تنفسی است. تنفس عمیق و آهسته می‌تواند سیستم عصبی را آرام کرده و احساس آرامش را افزایش دهد. این تمرینات شامل نفس‌گیری عمیق از طریق بینی، نگه داشتن نفس برای چند ثانیه و سپس بازدم آهسته از طریق دهان است. انجام روزانه این تمرینات می‌تواند تاثیرات چشمگیری در کاهش اثرات روانی سرطان داشته باشد.
مدیتیشن
مدیتیشن به عنوان یک روش قدیمی و مؤثر در مدیریت استرس، به بیمار کمک می‌کند تا ذهن خود را از افکار منفی و نگرانی‌های روزمره پاک کند و به آرامش درونی دست یابد. حتی چند دقیقه مدیتیشن در روز می‌تواند احساس آرامش و تمرکز بیشتری به بیمار ببخشد و به او کمک کند با مشکلات خود بهتر کنار بیاید. درباره فواید ذهن آگاهی بیشتر بدانید.
یوگا
یوگا ترکیبی از تمرینات بدنی، تنفسی و مدیتیشن است که به بهبود وضعیت جسمانی و روانی بیمار کمک می‌کند. تمرینات یوگا می‌توانند استرس را کاهش داده، انعطاف‌پذیری بدن را افزایش دهند و احساسات مثبت را تقویت کنند. همچنین، یوگا به بیمار کمک می‌کند تا با درد و ناراحتی‌های جسمانی ناشی از سرطان مقابله کند. بسیاری عقیده دارند که یوگا از جمله بهترین راهکارهای کاهش اثرات روانی سرطان است.
تمرین آرام‌سازی عضلات
در این روش، بیمار به طور تدریجی و از طریق تمرکز بر هر گروه عضلانی، آن‌ها را منقبض و سپس آرام می‌کند. این تکنیک به کاهش تنش‌های جسمانی و روانی کمک می‌کند و به بیمار احساس کنترل بیشتری بر بدن خود می‌دهد.
تصویرسازی ذهنی مثبت
در این تکنیک، بیمار با استفاده از تخیل خود، صحنه‌ها و تصاویر آرامش‌بخش را در ذهنش مجسم می‌کند. این تصاویر می‌توانند شامل مناظر طبیعی، خاطرات خوشایند یا هر چیزی باشند که به او احساس آرامش می‌دهند.
آموزش و آگاهی‌بخشی
آموزش و آگاهی‌بخشی به بیماران مبتلا به سرطان یکی از کلیدی‌ترین عوامل در کاهش تأثیرات روانی این بیماری است. این آگاهی طی مراحل زیر به دست می‌آید:
آشنایی با بیماری
توضیح دقیق درباره نوع سرطان، مرحله بیماری و تأثیرات آن بر بدن به بیمار کمک می‌کند تا درک بهتری از وضعیت خود پیدا کند. آگاهی از جزئیات بیماری، احساس کنترل بیشتری به بیمار می‌دهد و از سردرگمی و نگرانی‌های بی‌مورد می‌کاهد. بنابراین برای کاهش اثرات روانی سرطان، باید شیوه درست مکالمه درباره بیماری و جزییات آن را پیدا کنید.
آشنایی با روش‌های درمانی
یکی از دغدغه‌های اصلی بیماران، نگرانی از مراحل درمانی و عوارض جانبی آن‌هاست. ارائه اطلاعات جامع و شفاف درباره روش‌های مختلف درمانی، از جمله جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و درمان‌های مکمل، به بیماران کمک می‌کند تا انتخاب‌های آگاهانه‌تری داشته باشند و با اطمینان بیشتری به درمان ادامه دهند.
آگاهی از تغییرات حین درمان
آگاهی از مراحل پیش روی درمان و نتایج احتمالی هر مرحله، به بیمار کمک می‌کند تا با آمادگی بیشتری با تغییرات فیزیکی و روانی مواجه شود. اطلاع از دوره‌های درمانی و تغییرات احتمالی در وضعیت جسمانی و روانی، می‌تواند از استرس‌های طول درمان کم کند.
آموزش‌های مرتبط با سبک زندگی
ارائه راهنمایی‌های مربوط به تغذیه مناسب، فعالیت‌های بدنی متناسب با وضعیت بیمار و روش‌های مراقبت از خود در طول درمان، به بهبود وضعیت جسمانی و روانی بیمار کمک می‌کند. این آموزش‌ها، علاوه بر افزایش کیفیت زندگی، احساس توانمندی بیشتری نیز به بیمار می‌دهند و همچنین باعث کاهش اثرات روانی سرطان می‌شود.
تشویق به مطالعه منابع معتبر
تشویق بیماران به مطالعه مقالات و منابع علمی معتبر درباره بیماری و روش‌های درمانی، به افزایش دانش و کاهش نگرانی‌های آن‌ها کمک می‌کند. ارائه منابع موثق و مرتبط با بیماری، به بیماران این امکان را می‌دهد تا به اطلاعات دقیق دسترسی داشته باشند.
شرکت در جلسات آموزشی و مشاوره
شرکت در جلسات آموزشی و مشاوره‌های فردی یا گروهی که توسط متخصصان حوزه سرطان برگزار می‌شوند، می‌تواند فرصتی برای بیماران باشد تا سوالات خود را مطرح کرده و از تجربیات دیگران بهره‌مند شوند. به کمک این جلسات بیماران احساس تنهایی کمتری کرده و حمایت بیشتری از سوی جامعه دریافت می‌کنند.
برای اشنایی بیشتر با این بیماری و همراهی با بیماران نیاز است بیشتر درباره روانشناسی سرطان بدانید.
رویکردهای درمانی مکمل
این رویکردها، که به عنوان مکمل درمان‌های پزشکی متداول استفاده می‌شوند، به کاهش اثرات روانی سرطان و دیگر تاثیرات روحی و جسمانی بیماری کمک می‌کنند.
هنر درمانی
هنر درمانی به بیماران کمک می‌کند تا احساسات و تجربیات خود را از طریق نقاشی، مجسمه‌سازی یا دیگر فعالیت‌های هنری بیان کنند. هنر درمانی به بیماران اجازه می‌دهد تا به شکلی غیرکلامی با احساسات خود مواجه شوند و این تجربه می‌تواند به کاهش استرس و افزایش حس کنترل بر شرایط کمک کند.
موسیقی درمانی
موسیقی درمانی یکی از روش‌های محبوب و موثر در مدیریت استرس و تقویت روحیه بیماران است. گوش دادن به موسیقی آرامش بخش یا شرکت در جلسات موسیقی درمانی می‌تواند به کاهش اضطراب، بهبود خواب و افزایش حس مثبت در بیماران کمک کند. همچنین، موسیقی می‌تواند به کاهش دردهای جسمانی کمک کند.
نوشتار درمانی
نوشتن درباره تجربیات و احساسات، یک روش موثر برای کاهش استرس و مدیریت احساسات است. بیماران می‌توانند با نوشتن در مورد روزهای سخت، ترس‌ها و امیدهای خود، از بار روانی بیماری کاسته و به احساس آرامش بیشتری دست یابند. نوشتن به بیماران اجازه می‌دهد تا احساسات خود را بازتاب دهند و به شکل بهتری با آن‌ها مواجه شوند.
ماساژ درمانی
به عنوان یک روش کاهش اثرات روانی سرطان، ماساژ با تحریک سیستم عصبی پاراسمپاتیک، به بدن کمک می‌کند تا به حالت آرامش بازگردد و احساس بهتری داشته باشد. ماساژ درمانی به ویژه برای بیمارانی که از دردهای مزمن یا تنش‌های عضلانی ناشی از درمان‌های سرطان رنج می‌برند، مفید است.
آروماتراپی
آروماتراپی، یا رایحه درمانی از روغن‌های گیاهی معطر مانند اسطوخودوس، نعناع و یاسمن برای کاهش اضطراب و ایجاد حس آرامش استفاده می‌کند. این روش می‌تواند به عنوان مکملی برای دیگر روش‌های آرام‌سازی و مدیریت استرس استفاده شود.
طب سوزنی
طب سوزنی یک روش درمانی سنتی چینی برای کاهش اثرات روانی سرطان است که از طریق تحریک نقاط خاصی از بدن، به تنظیم جریان انرژی و کاهش درد و استرس کمک می‌کند. این روش می‌تواند به کاهش عوارض جانبی درمان‌های سرطان مانند تهوع و خستگی کمک کرده و همچنین به بهبود سلامت عمومی بیمار کمک کند.
سخن آخر
درمان سرطان علاوه بر رویکردهای پزشکی نیازمند توجه به جنبه‌های روانی و احساسی بیماران نیز است. با استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی، آموزش‌های مناسب و رویکردهای درمانی مکمل، می‌توان از تأثیرات منفی روانی سرطان کاست و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید. این اقدامات، به بیماران کمک می‌کنند تا با آرامش و امید بیشتری با چالش‌های بیماری مقابله کنند.
سوالات متداول
در بخش پایانی، به بررسی سوالات متداول شما درباره کاهش اثرات روانی سرطان می‌پردازیم.
چگونه می‌توان استرس و اضطراب ناشی از سرطان را کاهش داد؟
با استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تمرینات تنفسی، مدیتیشن، یوگا و ماساژ درمانی می‌توان استرس و اضطراب ناشی از سرطان را مدیریت کرد و کاهش داد.
آیا رویکردهای درمانی مکمل می‌توانند جایگزین درمان‌های پزشکی شوند؟
خیر، رویکردهای درمانی مکمل نمی‌توانند جایگزین درمان‌های پزشکی شوند، اما می‌توانند به عنوان مکمل این درمان‌ها، به بهبود وضعیت روانی و جسمانی بیماران کمک کنند.
چرا آموزش و آگاهی‌بخشی به بیماران مبتلا به سرطان اهمیت دارد؟
آموزش و آگاهی‌بخشی به بیماران باعث می‌شود آن‌ها با شناخت دقیق‌تری از بیماری و روش‌های درمان، احساس کنترل بیشتری داشته باشند و با اعتماد به نفس بیشتری مسیر درمان را طی کنند. کاهش اثرات روانی سرطان بعد از این اقدامات رخ می‌دهد.
