- آیا شما فردی هستید که دائماً اسیر الگوی وابستگی متقابل در روابط عاطفی می‌شوید؟
- آیا همیشه با اسیر افرادی می‌شوید که از نظر هیجانی در دسترس نیستند؟
- آیا بیش از آنچه که سهم شما است در رابطه انرژی می‌گذارید و تلاش می‌کنید؟
همه این‌ها می‌تواند نشانه‌ای از وابستگی متقابل باشد که عموماً فرد را به سوی روابط ناخوشایندی هدایت می‌کند که چیزی جز خشم شدید و آسیب برای او به همراه ندارد.
شما عزیزان می توانید برای رفع این مشکل با خانم ناهید رحیمی وقت مشاوره ی حضوری داشته باشید و برای تعیین وقت قبلی با شماره های زیر تماس حاصل فرمائید:
۰۲۱-۲۲۹۱۵۳۸۵-۸۶
وابستگی متقابل چیست؟
وابستگی متقابل اصطلاح است که می‌تواند به شیوه‌های مختلف خودی نشان دهد. در لیست زیر برخی از مهم‌ترین نشانگان وابستگی جمع‌آوری شده است. البته حتماً نباید تمام این نشانگان در شما وجود داشته باشد که خود را فردی وابسته در نظر بگیرید. وابستگی متقابل می‌تواند مانند یک طیف عمل کند و تقریباً همه ما این ویژگی را داریم، ما در برخی افراد شاهد هستیم که این ویژگی‌ها به شکل کاملاً محسوسی زندگی فرد را مختل کرده و تحت تأثیر قرار داده. این افراد باید به اختلال خود توجه کنند:
- شما خود را در مقابل احساسات و انتخاب‌های دیگران مسئول میدانید؛ تلاش می‌کنید که نجاتشان دهید و یا کمک کنید احساس بهتری داشته باشند یا مشکلاتشان را حل کنید
- وقتی دیگران نیاز به کمک شما ندارند احساس کلافگی یا دلخوری به شما دست می‌دهد
- مراقبت از دیگران به شما معنا و هویت می‌دهد
- رابطه شما می‌تواند کیفیت وسواسی داشته باشد
- به سختی می‌توانید کمک دیگران را بپذیرید
- شما ترس از رهاشدگی و طردشدگی دارید که منجر می‌شود به خشنود کردن و تحمل رفتار ناخوشایند دیگران
- شما سخت کار می‌کنید، بیش از حد مسئولیت قبول می‌کنید، و احتمالاً منجر می‌شود به احساس خستگی و دلخوری
- شما گرایشات کمالگرایانه دارید
- به سختی می‌توانید نه بگویید، مرزهای خود را تعیین کنید و با شهامت باشید
- شما دائماً نیاز و خواسته‌های دیگران را بالاتر از نیاز و خواسته خود قرار می‌دهید و به صورت مرتب مراقب خودتان نیستید و اگر هم انجام دهید احساس گناه پیدا می‌کنید
- از اختلاف می‌ترسید
- به سختی می‌توانید به کسی اعتماد کنید یا آسیب پذیری احساسی خود را بیان کنید
- شما احساسات خود را سرکوب می‌کنید و احساسات دیگران را جذب می‌کنید
- عزت نفس پایینی دارید و احساس می‌کنید که دوست داشتنی نیستید
- می‌خواهید احساس کنید که اوضاع تحت کنترل شما است و به سختی می‌توانید خود را با شرایطی که برنامه شما را بر هم میزند، سازگار کنید
وابستگی متقابل از کجا می‌آید؟
بسیاری از افرادی که در خانواده‌های ناکارآمد رشد می‌کنند، مشکل وابستگی را در بزرگ‌سالی خواهد داشت. معمولاً این اختلال در خانواده‌هایی شایع است که والدین به دلیل مشکلات روانی خود نمی‌توانند نقش سالم و فعالی در رشد کودک ایفا کنند. متأسفانه این مشکلات به راحتی می‌تواند از والدین به فرزند منتقل شود و او نیز آن‌ها را به کودک خود منتقل کند. البته وابستگی متقابل در کودکی شیوه‌ای است که کودک به کمک آن با احساسات ناخوشایندی نظیر ترس، سردرگمی و خانواده‌های که رفتارهای غیرقابل پیش بینی دارد مواجه می‌شود، اما در بزرگ‌سالی این مکانیزمهای دیگر کاربردی ندارد و فقط مانع ایجاد روابط سالم و سازنده می‌شود.
رابطه وابسته چگونه است؟
مثال اول وابستگی رابطه
برای اینکه بتوانیم بیشتر با مفهوم وابستگی متقابل آشنا شویم از مثال استفاده می‌کنیم:
دایان ۳۵ سال است که با ران ازدواج کرده.
ران الکلی است و زیاد غذا می‌خورد.
دایان دائماً در مورد مصرف الکل، نوع غذا خوردن و دوستان ران از او ایراد می‌گیرد اما به کسی اجازه نمی‌دهد که از ران بدگویی کند و به سرعت به دفاع از او می‌پردازد. او به گونه‌ای رفتار می‌کند که انگار شاد است و خانواده کاملی دارد. آن‌ها دو پسر دارند که یکی از خانواده فاصله گرفته و دیگری در اطراف خانه ساکن است. دایان همسر خود را سرزنش می‌کند که با خشم و انتقاد زیاد سبب شده یکی از پسران از خانواده دور شود در حالی که رابطه‌ای پر تنشی با دیگر فرزند خود دارد. او نمی‌تواند به فضای خصوصی پسر و عروس خود احترام بگذارد.
مثلاً برخلاف میل آن‌ها در خانه حضور پیدا می‌کند و کادوهای غیرمعمول به فرزندان آن‌ها می‌دهد و مشغول نصیحت کردن پسر و عروس خود در مورد بچه داری می‌شود. دایان نمی‌داند که مرتکب چه اشتباهی می‌شود و چرا پسر و عروس او این قدر از حضور او ناراحت و کلافه هستند. دایان مشغول انجام فعالیت‌های خیرخواهانه در کلیسا است و دوستان کمی دارد.
مثال دوم وابستگی رابطه
میگل مشغول زندگی با همسر خود، پسرخوانده و دخترش که از ازدواج اول او است و همچنین کودک تازه متولد شده خانواده است.
میگل فردی است با ثبات، سخت کوش و مهربان. اما همسر او مشکلات سوءمصرف الکل دارد و در طول مدت ازدواج تحت درمان قرار داشته. میگل تمام تلاش خود را انجام داده که او دیگر سمت مصرف الکل نرود اما همسر او هیچ‌وقت بیش از دو ماه نتوانسته اعتیاد خود را کنترل کند. زمانی که او مصرف می‌کند، تمام مسئولیت‌هایش را میگل بر عهده می‌گیرد.
او از نظر احساسی نیز از پسرخوانده خود مراقبت می‌کند که دائماً در مدرسه دچار مشکل است. از طرف دختر خود را از نظر مالی حمایت می‌کند و انتظار دارد که دخترش زودتر کاری پیدا کند اما نمی‌خواهد او را تحت فشار قرار دهد. دایان و میگل هر کدام از نوعی وابستگی متقابل رنج می‌برند که سبب شده در روابطی ناکارآمد و ناخوشایند اسیر شوند. البته وابستگی زنجیری نیست که نتوانید از آن خلاص شوید، هر چند اگر نشانگان اختلال مورد بی‌توجهی قرار بگیرد می‌تواند دردسر بزرگی برایتان ایجاد کند اما با تلاش زیاد می‌توانید خود را از این مشکل نجات دهید.
چگونه می‌توانیم مانع ایجاد وابستگی متقابل در روابط بشویم؟
وابستگی متقابل یک الگو قدیمی در روان به شمار می‌رود که در طول سالیان دراز تشکیل شده و برای اینکه فرد بتواند از شر آن خلاص شود به زمان زیادی نیاز است. فرد چیزهای جدیدی در مورد خود یاد بگیرد و روش‌های جدیدی را در روابطش با دیگران امتحان کند. مواردی که در این مقاله به آن‌ها اشاره می‌کنیم می‌تواند برای شما مفید باشد:
به جای انکار نیازهای خود، آن‌ها را در اولویت قرار دهید
مراقبت از خود، اساس سلامت هیجانی و جسمی انسان به شمار می‌رود که شما خواب کافی، ورزش، خلوت،ارتباطات اجتماعی، تفریحات و علائق ما می‌شود. وابستگی متقابل سبب می‌شود که فرد نیازهای خود را قربانی مراقبت از دیگران کند. زمانی که این کار را انجام می‌دهیم، احتمال بیشتری وجود دارد که مریض شویم و مشکلات متعدد روانی برایمان پیش بیاید. ما باید تعادل را رعایت کنیم.
البته که توجه به دیگران بسیار خوب است و بخشی از رابطه انسانی به شمار می‌رود
اما این موضوع نباید به قیمت نادیده گرفتن نیازهای خودمان باشد. به جای اینکه به صورتی وسواس گونه مراقب دیگران باشید اجازه دهید آن‌ها خودشان انتخاب کنند افراد وابسته قلب بزرگی دارند. آن‌ها دائماً از دیگران مراقبت می‌کنند و اصلاً دوست ندارند رنج کسی را ببینند.
اما در عین حال ممکن است فرد وابسته تبدیل به فردی کنترل گر نیز بشود. ما باید بدانیم که نمی‌توان با زور به دیگران کمک کرد حتی اگر قلبا بخواهیم به آن‌ها کمک کنیم. ما باید بر روی مراقبت از خود متمرکز شویم و به دیگران اجازه دهیم تصمیماتی که فکر می‌کنند برایشان مناسب است را انتخاب کنند و با نتایج آن مواجه شوند.
- به جای اینکه در جستجوی تأیید و توجه دیگران باشید، ارزش‌های خود را ببینید
- افراد وابسته دائماً برای دریافت توجه و نوازش، چشم به دیگران دوخته‌اند. زمانی که این کار را انجام می‌دهیم، قدرت خود را از دست می‌دهیم و دیگران اجازه می‌دهیم به جای ما در مورد ارزش درونی‌مان تصمیم بگیرند
- ما با شناخت توانمندی خود می‌توانیم عزت نفسمان را بال ببریم و خودمان را به خاطر اشتباهاتمان ببخشیم
- به یاد داشته باشیم که به اندازه کافی خوب، محترم، و دوست‌داشتنی هستیم
- به جای قضاوت و انتقاد، با خودتان مهربان باشید
- ما معمولاً انتظارات غیرواقعی از خود داریم. از خودمان انتظار داریم که کامل باشیم و مرتکب هیچ اشتباهی نشویم
- در حالی که ماهیت انسان به صورتی است که اشتباه بخش طبیعی از زندگی به شمار می‌رود. این الگو بی‌رحمانه است که سبب می‌شود برای رشد و پیشرفت خود تلاشی نکنید
- با سرزنش و انتقاد از خود، عزت نفستان را پایین می‌آورید. ما لایق آن مهربانی هستیم که نثار دیگران می‌کنیم، هستیم. نسبت به سرزنش آگاه باشید
- درک می‌کنیم که شکستن زنجیره سرزنش کار سختی است و به این سادگی‌ها اتفاق نمی‌افتد اما هرچقدر نسبت به آن بیشتر توجه کنید، شکستن آن ساده‌تر است
به جای خشنود نگه داشتن دیگران درون خود را نگاه کنید
افراد وابسته اجازه می‌دهند که رابطه همه چیز آن‌ها شود و حس هویت خود را تا حدود زیادی از دست می‌دهند. ما می‌توانیم با توجه به علائق و اهدافمان تا حدود زیادی از این مشکل اجتناب کنیم. ما باید برای چیزهایی که برایمان با ارزش است وقت اختصاص دهیم تا بدین صورت ارزشمندی درونی خود را احیا کنیم. خشنود نگه داشتن دیگران همیشه به معنای داشتن یک زندگی پر از تأسف است.
کمک بخواهید
افراد وابسته از کمک خواستن متنفر هستند. آن‌ها دوست ندارند در جایگاه فردی قرار بگیرند که نیاز به کمک دارد بلکه می‌خواهند بیشتر نقش یاری دهنده را ایفا کنند. اما این اصلاً کار درستی نیست که بخواهید همه کارها را خودتان انجام دهید بدون اینکه هیچ‌وقت درخواست نیاز کنید. کمک خواستن یک امر بسیار طبیعی است و سبب کاهش خستگی و کلافگی می‌شود. بنابراین خود را در شرایط سخت قرار ندهید.
به جای اینکه اجازه دهید دیگران از شما سوءاستفاده کنند، برای خود حریم تعیین کنید
حریم همیشه سبب ایجاد احساس امنیت در رابطه می‌شود. حریم‌ها به دیگران نشان می‌دهد که چگونه باید با شما برخورد کنند و احترام بگذارند. نباید اجازه دهیم که وابستگی متقابل تمام زندگی ما را تحت تأثیر قرار دهد.
اگر قصد ازدواج دارید و فکر می‌کنید که به دلیل وابستگی متقابل تصمیم به این کار گرفته‌اید، حتما از مشاوره پیش از ازدواج کمک بگیرید.
