همه چیز درباره اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی

بدون شک دسترسی به اینترنت یکی از مزایای دنیای مدرن است. می‌توان تغییرات اساسی ایجاد شده در ارتباطات و پیشرفت علوم را به اینترنت وابسته دانست. اینترنت نیز مانند هر وسیله دیگر مجموعه‌ای از مزایا و معایب مختلف دارد. اعتیاد به اینترنت بزرگ‌ترین مشکل و ناشی از استفاده ناآگاهانه از این فناوری نوین است. برای آشنایی با این معضل جهانی و راه‌های درمان آن با مرکز مشاوره بینش نوین همراه باشید.

اعتیاد به اینترنت چیست؟

برای آشنایی با اختلال اعتیاد به اینترنت باید بدانید این نوع مشکل در دسته اعتیادهای رفتاری قرار می‌گیرد. افراد مبتلا به این عارضه علاقه و وابستگی شدیدی به استفاده از اینترنت و دستگاه‌های آنلاین پیدا می‌کنند. در حقیقت، برای این افراد اینترنت به ابزاری برای مقابله با تنش‌ها و استرس‌های محیطی تبدیل می‌شود. در اغلب موارد متخصصین فعالیت بیش از ۱۰ ساعت در اینترنت یا استفاده از آن برای انجام فعالیت‌های غیرضروری را اعتیاد تعریف می‌کنند. اعتبار به اینترنت و فضای مجازی در کودکان باعث تنبلی درسی می شود و می تواند پرورش استعداد در آن ها را دچار مشکل کند. 

این نوع اعتیاد مانند هر مشکل دیگر تعداد زیادی از افراد جامعه بشری در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بررسی‌های آماری نشان می‌دهد شدت شیوع این نوع اعتیاد در گروه سنی کودکان و نوجوانان بالاتر خواهد بود. شاید متعجب شوید اما در کشورهای پیشرفته اعتیاد به استفاده از اینترنت مهم‌ترین چالش و نگرانی اجتماعی تلقی می‌شود. این اعتیاد تمام ساعت‌هایی که فرد بدون کنترل مشغول فعالیت در اینترنت است را دربرمی‌گیرد. اما، استفاده طولانی مدت از اینترنت برای انجام فعالیت‌های کاری، تحصیلی، تحقیقاتی، توسعه کسب‌و‌کار و موارد مشابه در دسته اعتیاد قرار ندارد.

عوامل ایجاد کننده اعتیاد به اینترنت

برای تعیین این نوع اعتیاد استفاده از تست اعتیاد به اینترنت ضروری است. اما تاکنون دلیل قطعی و قانع‌کننده‌ای برای این اعتیاد مشخص نشده است. نقطه مشترک بین این نوع اعتیاد با سایر موارد، اختلالات و مشکلات روانی و کاهش توانایی فرد برای حل این مشکلات است. اغلب افراد برای فرار از پیامد اختلالاتی مانند افسردگی، اختلالات یادگیری، بی‌قراری، اضطراب، فرار از واقعیت و مشکلات به استفاده افراطی از اینترنت روی می‌آورند. طبیعی است هر چه شدت اختلالات روحی در افراد بالاتر باشد شدت اعتیاد آنها به استفاده از اینترنت بالاتر خواهد بود. 

انواع اعتیاد به اینترنت

زمانی که صحبت از اعتیاد می‌شود دسته‌بندی‌های مختلفی به ذهن انسان خطور می‌کند. برای اینکه بتوان درمان موفقی برای هر نوع اعتیاد استفاده کرد، شناخت دقیق انواع اعتیاد اهمیت بالایی دارد. در یک دسته‌بندی کلی می‌توان انواع اعتیاد به اینترنت به چهار دسته مختلف تقسیم کرد. این موارد عبارتند از:

• اعتیاد به شبکه‌های آنلاین قمار
• اعتیاد به انواع بازی‌های کامپیوتری
• اعتیاد به تماشای کانال‌ها یا سایت‌های غیراخلاقی
• اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی مختلف

اعتیاد به اینترنت در کودکان

بازی‌های کامپیوتری و فضای وب برای کودکان بسیار جذاب است. با این حال والدین باید کنترل و نظارت دقیقی بر فعالیت فرزندان خود در بستر وب داشته باشند. برای اینکه مطمئن شوید فرزند شما به استفاده افراطی از اینترنت مبتلا نیست مشاوره کودک بهترین گزینه خواهد بود. کودکان و نوجوانان در سنینی هستند که مهارت کافی برای مدیریت رفتار خود در استفاده از اینترنت ندارند. این امر می‌تواند زمینه اعتیاد را در آنها تقویت کند. شیوع کرونا یکی از چالش‌های دنیای مدرن بود و ضرورت استفاده از اینترنت در سنین مختلف را الزامی کرد.

به همین دلیل، شاهد افزایش استفاده از اینترنت در کودکان و نوجوانان هستیم. برای جلوگیری از اعتیاد به اینترنت در کودکان رابطه دوطرفه بین والدین و فرزندان اهمیت زیادی دارد. استفاده طولانی‌مدت از اینترنت می‌تواند کودک را منزوی کرده و مشکلات جدی برای برقراری ارتباط با دنیای واقعی پیرامون او به وجود آورد. احتمال تهدیدات سایبری و سوءاستفاده‌های اخلاقی در بستر وب برای کودکان بیش از سایر افراد جامعه است. سعی کنید قوانین تقریبا سختگیرانه‌ای برای کودک خود اجرا کنید. تنها در این صورت است که احتمال وقوع پیامدهای مخرب استفاده افسار گسیخته از اینترنت در آینده کاهش می‌یابد.

پیامدهای اعتیاد اینترنتی و عوارض استفاده نامناسب از فضای مجازی

بدون شک آگاهی از پیامدهای اخلاقی و اجتماعی این اعتیاد مدرن، ضرورت تلاش برای ترک اعتیاد به اینترنت بیشتر می‌کند. اغلب افرادی مبتلا به اختلال استفاده بیش از حد از اینترنت در انجام فعالیت‌های عادی زندگی خود با مشکل مواجه می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد این دسته از افراد زمان زیادی را صرف انجام بازی‌های کامپیوتری یا جستجو در وب و شبکه‌های اجتماعی می‌کنند. استفاده بیش‌ازحد از اینترنت افراد را منزوی‌تر خواهد کرد. روابط دوستانه و اجتماعی معنادار این افراد از بین می‌رود.

در اغلب موارد این افراد در پیداکردن شغل یا انجام آن با مشکل جدی روبرو می‌شوند. در نتیجه، مشکلات مالی فراوانی برای آنها به وجود خواهد آمد. از دست رفتن فرصت‌های اجتماعی و شغلی یکی دیگر از پیامدهای جدی این اعتیاد است. یکی دیگر از عوارض اعتیاد به اینترنت در افرادی که به سایت‌های شرط‌بندی اعتیاد دارند این است که آنها ضررهای مالی هنگفتی را تجربه خواهند کرد. احتمال ابتلا به اختلالات روانی مانند اضطراب کنترل نشده و افسردگی در این دسته از افراد بیشتر است. زیرا اغلب افراد بدون توجه به واقعیت و پشت‌پرده فیلم‌ها و تصاویر منتشر شده در فضای وب، واقعیت زندگی خود را با آن مقایسه می‌کنند. که پیامد اصلی آن افسردگی و ناامیدی است.

علائم وابستگی به اینترنت

برای اینکه بتوان هر اختلال یا اعتیاد را تشخیص داد باید به علائم و نشانه‌های آن توجه کنید. اطلاع از این موارد بسیار مهم است. اگر این نشانه‌ها را در خود یا عزیزانتان می‌بینید بهتر است در اولین فرصت برای درمان آن اقدام کنید. این علائم عبارتند از:

• فرد زمانی که به اینترنت دسترسی ندارد بسیار بی‌قرار و ناآرام است.
• در اغلب موارد افراد مشغولیت ذهنی فراوانی برای استفاده از اینترنت دارند.
• فرد زمان زیادی را صرف جستجوی بدون هدف در اینترنت می‌کند.
• امکان کنترل و مدیریت مدت زمان استفاده از اینترنت برای این افراد غیرممکن یا دشوار است.

با انجام تست روانشناسی (اعتياد به اينترنت يانگ (IAT)) می‌توانید از میزان اعتیاد خود به اینترنت و فضای مجازی، آگاه شوید. 

روش درمان اعتیاد به اینترنت

حالا که با پیامدها و عواقب اصلی این اعتیاد آشنا شدید، باید آن را جدی گرفته و برای درمان آن توسط روانشناس کودک و مشاوران کودک زودتر اقدام کنید. همان‌طور که گفتیم این نوع اعتیاد نیز مانند سایر موارد ریشه در مشکلات روانی و خانوادگی دارد. با اطمینان می‌توان گفت که گام موثر در درمان اعتیاد به اینترنت، افزایش توجه و مراقبت از فرد مورد نظر است. عدم درمان این عارضه علاوه بر ایجاد مشکلات جدی در زندگی می‌تواند اختلالات روانی فرد را تشدید کند. مهم‌ترین راهکار‌هایی که می‌توانید برای درمان اعتیاد اینترنتی از آنها کمک بگیرید عبارتند از:

• برای استفاده از اینترنت محدوده زمانی مشخصی تعریف کنید.
• والدین باید نظارت جدی بر زمان استفاده فرزندان از اینترنت یا انجام بازی‌های کامپیوتری داشته باشند.
• هدف دقیقی برای استفاده از اینترنت تعریف کرده و از انجام هر نوع فعالیت بدون هدف خودداری کنید.
• اگر در پرسشنامه اعتیاد به اینترنت خود یا فرزندتان را در معرض ابتلا به این عارضه می‌دانید بهتر است برای استفاده از اینترنت پاداش و تنبیه تعیین کنید.
• سعی کنید ارتباط صمیمی‌تری با فرزند یا سایر اعضای خانواده داشته باشید.
• فعالیت‌های سرگرم‌کننده و مهیجی خارج از دنیای مجازی برای خود ایجاد کنید.

اما در مواردی که این عارضه ناشی از اختلالات روانی جدی باشد استفاده از روش‌های فوق در درمان موثر نخواهد بود. در نظریه های اعتیاد به اینترنت دلایل مختلف و شیوه‌های درمانی متعددی برای این عارضه تعریف شده است. در نتیجه، در مواردی که این عارضه ریشه در اختلالات روانی دارد مداخلات روانشناسی ضروری خواهد بود.

سخن پایانی

یکی از مشکلات جدی که دنیا و جامع مدرن را درگیر کرده مقوله اعتیاد به اینترنت است که آن ها را از تحصیل و علم اندوزی، دور نگه می دارد. مشاوره تحصیلی می تواند به شما راهکارهای مثبتی را برای درمان این اعتبد، آموزش دهد. با توجه به تغییر سبک زندگی نمی‌توان نقش اینترنت در ارتباطات و انجام فعالیت‌های تحصیلی، تحقیقی و شغلی را نادیده گرفت. آنچه که اهمیت دارد استفاده هدفمند از فضای وب است. با توجه به اینکه کودکان و نوجوان مهارت کافی برای کنترل احساسات و هیجانات خود را ندارد والدین موظف به نظارت بیشتر بر فعالیت آنها در شبکه‌های مجازی و وب هستند.