آزادی و مسئولیت :
آزادی : به معنای رهایی، ضد بردگی، رها از قید و بند، رها شده از گرفتاری، رها شده از تعلقت دنیوی یا شرایط محدود کننده بوده و انسان آزاده دارای اختیار، شرافت، وارستگی، بلند نظری، آزاد منشی و آزاد اندیشی بدون تعصب است.
مسئولیت : به معنای پاسخگویی، تعهد، وظیفه، تصمیمی گیری و پذیرش عواقب رفتار است.
هدف از تربیت برمبنای آزادی و مسئولیت این است که فرد بتواند آگاهان و از روی اختیار تصمیم گیری نموده و انتخابگر باشد و خود را پاسخگو و مسئول نگرش ها، واکنش ها واعمال خود بداند و عواقب و پیامدهای آن را بپذیرد.
در خصوص آزادی می توان از منظرهای گوناگون مانند: آژدی و عقیده و اندیشه، آزادی بیان، آزدی (حق) مالیکت، آزادی مشارکت در حیات سیاسی و … نیز سخن گفت.
آسیب شناسی (( آزادی و مسئولیت)) در نهادهای تربیتی:
شاید مهمترین مساله در این موضوع آن باشد که نهاد های آموزشی و تربیتی، به خصوص نهاد خانواده ، همراه با تحولات شتابان و پیچیده عصر حاضر از دانش و علوم و مهارت های لازم برخوردار نگردیده و تلاش و کوشش کافی انجام نمی شود که آن علوم و مهارت ها را متناسب با روحیه نسل جوان کسب و یا ارئه دهند.
به تعبیری روش های تربیتی ما همواره از تحولات پرشتاب زمانه عقب تر است و موجب آن می شود که غالبا نسخه های تربیتی نادرست و حتی آسیب زا برای تربیت نسل پیچیده شود.
الف) نهاد خانواده
ب) نهادهای آموزشی
ج) نهادهای رسانه ای
د) نهادهای دینی
