در نظام آموزشی کشور ما انتخاب رشته دبیرستان به عنوان یک نقطه عطف بسیار پر اهمیت و حساس محسوب می‌شود. دانش‌آموزان با انتخاب رشته صحیح براساس علاقمندی‌ها، استعداد، روحیات و غیره می‌توانند موفقیت در کنکور و ورود به دانشگاه و حتی آینده شغلی خود را تضمین کنند. بنابراین برای پشت سر گذاشتن تمام این مراحل باید از یک مشاوره تحصیلی برای انتخاب رشته دبیرستان هدفمند بهره ببرید. از این رو در این مقاله قصد داریم خانواده دانش‌آموزان را با اهمیت مشاوره در زمان انتخاب رشته دبیرستان و بازشناسایی استعدادهای دانش‌آموز آشنا کنیم. پس با ما تا انتهای این مقاله در رابطه با مشاوره تحصیلی مقطع دبیرستان همراه باشید.
مشاوره تحصیلی دبیرستان چه چیزی ارائه می‌کند؟
دانش‌آموزان پایه نهم بعد از گذراندن امتحانات پایان ترم برای ورود به دبیرستان و ادامه تحصیل در دوره متوسطه دوم باید برای انتخاب رشته، فرم هدایت تحصیلی تکمیل کنند. در این مقطع اکثر دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها با استرس مواجه می‌شوند چرا که اشتباه در انتخاب رشته سبب تغییر سرنوشت آنها می‌شود. به همین دلیل استفاده از مشاوره تحصیلی در مدارس دبیرستان برای تمام دانش‌آموزان در این مقطع ضروری به نظر می‌رسد.
مشاوره تحصیلی انتخاب رشته دبیرستان برای دانش‌آموزان این امکان را فراهم می‌سازد که با دروس تخصصی هر رشته تحصیلی و نحوه مطالعه و همچنین وضعیت رشته‌های مرتبط با آنها در دانشگاه‌ها آشنا شوند. با این اقدامات علاوه بر آینده تحصیلی و دانشگاهی بلکه آینده شغلی آنها نیز با مشاوره تحصیلی مناسب تضمین خواهد شد.
نقش مشاور در انتخاب رشته
دور از ذهن نیست که دانش‌آموزان چون شناخت کافی نسبت به رشته‌های مختلف دانشگاهی، الزامات و موقعیت اجتماعی آنها در جامعه ندارند به تنهایی نمی‌توانند بهترین انتخاب را در زمان تعیین رشته داشته باشند. در این شرایط حضور یک مشاور کاربلد و با تجربه که تخصصی کافی در این زمینه دارد، می‌تواند بسیاری از مشکلات و چالش‌های موجود را برطرف نماید.
خوب است بدانید که اولین و شاید اصلی‌ترین پارامتری که مشاور در زمینه انتخاب رشته دانش‌آموزان در نظر می‌گیرد ارزیابی و تحلیل علایق، مهارت‌ها و اهداف دانش‌آموز در خصوص آینده شغلی و زندگی به شمار می‌رود. برای این منظور هم فهرستی از استعدادها و علایق دانش‌آموزان را جمع آوری کرده تا بتواند به کمک آنها نقاط قوت و مهارت‌های دانش‌آموز را شناسایی کند. به این ترتیب می‌تواند اطلاعات کافی را برای انتخابی آگاهانه در اختیار او قرار دهد.
وظالیف مشاور در انتخاب رشته در کلیه مقاطع
امروزه دانش‌آموزان با یکدیگر رقابت بسیار فشرده‌ای برای کسب موقعیت‌های مختلف شغلی دارند. به همین دلیل برای انتخاب بهترین گزینه، به حضور فردی که اطلاعات کافی درخصوص رشته‌های مختلف دانشگاهی و موقعیت آنها در جامعه دارد، نیاز خواهند داشت. در واقع مشاور نقش حیاتی در این زمینه دارد و مانع از بروز سردرگمی و تردید در زمان تصمیم‌گیری دانش‌آموزان می‌شود. از مهم‌ترین وظایف مشاور در تعیین رشته می‌توان به مواردی که در ادامه بیان خواهیم کرد، اشاره نمود.
بررسی مسیرهای شغلی
یکی از وظایف مهم مشاور در خصوص انتخاب رشته در کلیه مقاطع تحصیلی، تعریف چشم‌اندازهای مشاغل مربوط به رشته انتخابی، انتظارات حقوقی و روند توسعه رشته مورد نظر در گذر زمان است. لازم به ذکر است که دانش آموزان می‌توانند به کمک اطلاعات به دست آمده توسط مشاوره، گزینه‌های خود را بین رشته‌های مختلف محدود کرده و با توجه به اهداف خود بهترین انتخاب را داشته باشند.
حمایت عاطفی از دانش‌آموزان
در کنار تمامی اطلاعات علمی مفیدی که مشاور در مسیر انتخاب رشته در اختیار دانش‌آموز قرار می‌دهد، حمایت عاطفی از آن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. باید بدانید که انتخاب رشته یک فرایند استرس‌زا، طاقت فرسا و چالش برانگیز است. به همین دلیل دانش‌آموزان که تجربه و سن پایینی دارند، در مسیر انتخاب رشته دچار سردرگمی و تردیدهای بسیاری شده و امکان دارد با مشکلات روحی زیادی مواجه شوند. بنابراین حضور مشاوری که بتواند ضمن راهنمایی مناسب، استرس به وجود آمده را مدیریت کند و در انتخاب بهترین گزینه دانش‌آموزان را یاری دهد بسیار حائز اهمیت است.
ویژگی‌های مشاور تحصیلی خوب برای انتخاب رشته در کلیه مقاطع
افرادی که به عنوان مشاور تحصیلی فعالیت می‌کنند، مدرک خود را در یکی از رشته‌های روانشناسی همچون روانشناسی تربیتی یا روانشناسی عمومی دریافت کرده‌اند. به همین دلیل توانمندی کافی در حوزه انتخاب رشته تحصیلی، راهنمایی دانش‌آموزان و امور مربوط به آنها دارند. علاوه بر آن دارای مشخصه‌ها و ویژگی‌های خاصی هستند که در ادامه به بیان آنها می‌پردازیم.
توانایی در برنامه‌ریزی
یکی از مهم‌ترین مشخصات یک مشاور تحصیلی کاربلد و با تجربه، توانایی برنامه‌ریزی مناسب در امور مربوط به دانش‌آموزان محسوب می‌شود. این مشخصه برای جلوگیری از سردرگمی دانش‌آموزان در زمان انتخاب رشته در کلیه مقاطع و آماده شدن آنها برای شرکت در آزمون‌های مختلف یا تعیین روش‌های مطالعاتی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
پیگیری مستمر برای انتخاب رشته در کلیه مقاطع
یکی دیگر از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که یک مشاور خوب می‌تواند داشته باشد، پیگیری مستمر امور مربوط به دانش‌آموزان است. در واقع برنامه‌ریزی‌هایی که برای موفقیت دانش‌آموزان توسط مشاوره در نظر گرفته می‌شود، در صورتی به نتیجه می‌رسند که با پیگیری مستمر همراه باشند.
بالا بردن انگیزه در دانش‌آموزان
مشاوران تحصیلی باید بتوانند قدرت تفکر، دانش و درک دانش‌آموزان را نسبت به مسائل اطراف به ویژه موضوعات اجتماعی و تحصیلی بالا ببرند. لازم به ذکر است که تمامی این موارد منجر به بالا رفتن انگیزه و قدرت تصمیم‌گیری دانش‌آموز در انتخاب رشته مناسب و ادامه تحصیل می‌شود.
به روز بودن اطلاعات
در حال حاضر روش‌های مختلفی برای انتخاب رشته و بررسی وضعیت دانش‌آموزان به وجود آمدها‌ند که می‌توانند به بهترین نحو ممکن به تحلیل و ارزیابی موقعیت تحصیلی آنها بپردازد. یک مشاور خوب باید با جدیدترین اطلاعات موجود در این زمینه و ابزارهای تحلیلی آشنا باشد تا بتواند به شیوه‌‌ای مناسب دانش آموزان را در زمینه‌های مختلف راهنمایی کند.
چرا انتخاب رشته دبیرستان سخت است؟
تصمیم‌گیری برای انتخاب رشته بستگی به اهداف شما برای آینده دارد. از آنجایی که آینده برای بسیاری از دانش‌آموزان گنگ و مبهم است این مرحله را بسیار سخت و حساس می‌دانند و گاهی دچار استرس و اضطراب می‌شوند. بنابراین در صورتی که از یک مشاوره تحصیلی مناسب کمک بگیرید، بسیاری از نگرانی‌های شما برطرف خواهد شد و قدم‌های بعدی را محکم‌تر خواهید برداشت.
بیشتر بخوانید:
یک مشاوره تحصیلی کنکور حرفه ای شامل چه مواردی است؟
استعدادیابی در مدارس همچنان یکی از اتفاقات مغفول مانده در نظام آموزشی کشور ما است که از عواقب آن می‌توان به اشباع برخی از رشته‌های دانشگاهی و بازار کار اشاره کرد. بنابراین با استفاده از راهکارهای مشاوره تحصیلی می‌توانید در ابتدا علایق و استعداد خود را برای ادامه تحصیل کشف کنید و سپس طبق آن به انتخاب رشته بپردازید.
نقش استعدادهای دانش‌آموز در انتخاب رشته چیست؟
یک مشاور مجرب قبل از ارائه مشاوره تحصیلی باید سعی کند تا به شناخت کافی نسبت به شرایط دانش‌آموز، رشته مورد علاقه و استعدادهای او دست پیدا کند. صرفا انتخاب رشته براساس نمرات کارنامه ملاک درستی نیست و نوعی مسیری گول‌زننده است. بنابراین یکی از مشکلات انتخاب رشته دبیرستان این است که استعداد دانش‌آموز براساس نمرات کارنامه سنجیده می‌شود. در حالی برخی از دانش‌آموزان با کشف تکنیک‌های لازم در کلاس‌های خصوصی می‌توانند به بهترین نحو به سوالات امتحانی پاسخ دهند.
البته نقش مدرسه و برخی معلمان و والدین را در این نوع اشتباه در مشاوره تحصیلی را نباید نادیده گرفت. پس تنها استعداد دانش‌آموز و توانایی‌های واقعی او باید در انتخاب رشته ملاک عمل قرار گیرد تا بتواند فرد موفقی شود. با توجه به رقابت درون کلاسی که بین دانش‌آموزان و همکلاسی آنها برای انتخاب رشته وجود دارد مشاوره تحصیلی برای جلوگیری از این چرخه معیوب می‌تواند راهگشا باشد.
روانشناسان چه توصیه‌ای می‌کنند؟
انتخاب رشته در دبیرستان نخستین قدم دانش‌آموزان برای ورود به دنیای تخصصی و جهت‌گیری شغلی است. پس بنابر توصیه کارشناسان مشاوره تحصیلی دانش‌آموزان باید با رشته‌های تحصیلی دبیرستان و زیرشاخه‌ها و بازار کار مرتبط با رشته‌های نظری، فنی و حرفه‌ای و کاردانش آشنا شوند تا با آگاهی در مسیر انتخاب رشته گام بردارند.
بنابر توصیه روانشناسان دانش‌آموزان برای رهایی از استرس و چالش‌های انتخاب رشته باید از یک مشاوره تحصیلی متوسطه دوم بهره ببرند تا بخشی از نگرانی‌های آنها به صورت علمی و اصولی برطرف شود. از این رو انتخاب رشته‌ای مطلوب خواهد بود که با میزان استعداد و سطح توانمندی دانش‌آموز هماهنگ باشد و همچنین میزان مهارت، هوش و علاقمندی دانش‌آموز نیز در مشاوره تحصیلی ملاک قرار گیرد.
بسیاری از روانشناسان معتقدند که فرایند انتخاب رشته براساس ملاک‌های کلی استعداد، رغبت، فرهنگ، شرایط خانوادگی دانش‌آموز و اقیلم جغرافیایی آنها انجام شود تا پس از ورود به مقطع متوسطه دوم و ادامه تحصیل در دبیرستان جزو افرادی نباشند که از رشته تحصیلی خود ناراضی باشند و به ناچار به دنبال تغییر رشته برای شرکت در کنکور باشند.
بیشتر بخوانید:
چقدر با انواع مشاوره تحصیلی و تکنیک‌های آن آشنا هستید؟
بر این اساس بهره‌گیری از توان مراکز رسمی و دارای مجوز مشاوره تحصیلی به صورت تخصصی می‌تواند برای دانش‌آموزان و والدین راه نجاتی برای عبور از چالش‌های انتخاب رشته باشد. البته این خدمات مشاوره تحصیلی به صورت آنلاین و حضوری در دسترس همه قرار داد و از این لحاظ جای نگرانی وجود ندارد.
نقش والدین در انتخاب رشته فرزندانشان چیست؟
یکی از مهم‌ترین مشکلات انتخاب رشته دبیرستان مرتبط با اعضای خانواده است. برخی از والدین با وجود عدم حضور در مدرسه و بدون اینکه با شرایط تحصیلی دانش‌آموز و استعدادهای فرزند خود به طور کامل آشنایی داشته باشند تصمیمات خودمحور می‌گیرند. این نوع والدین با اصرارهای غیرمنطقی فرزند خود را مجاب به ادامه تحصیل در یکی از رشته‌های ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی و حتی فنی و حرفه‌ای می‌کنند.
برخی از والدین خطاب قرار دادن دکتر و مهندس در آینده را بیشتر از استعداد و علایق فرزند خود مورد اهمیت قرار می‌دهند. گاهی خواسته‌ها و آرزوهایی که خود فرصت دستیابی به آنها را نداشتند را در درون فرزندان خود جستجو می‌کنند. در حالی والدین آگاه و دغدغه‌مند باید فضایی را برای تصمیم‌گیری شخصی فرزند خود فراهم سازند و اطلاعات واقعی و ارزشمند را درباره انتخاب رشته و نقش آن در آینده شغلی و اجتماعی در اختیار آنها قرار دهند.
با این کار ضمن ایجاد روحیه مناسب و تقویت اعتماد به نفس در فرزند خود شرایطی را ایجاد خواهند تا با تکیه بر توانایی و استعداد خود انتخاب رشته کند. البته لازم است برای استفاده از مشاوره تحصیلی دبیرستان در تهران و دیگر شهرها زمینه حضور والدین به همراه دانش‌آموز فراهم شود تا یک انتخاب رشته صحیح و مناسب انجام گیرد.
کلام آخر
با توجه به مطالبی که در بالا درباره اهمیت مشاوره تحصیلی خوب گفته شد، انتخاب رشته دبیرستان مهم‌ترین نقطه در مسیر تحصیلی آینده دانش‌آموزان است. پس نباید این مقطع زمانی را دست کم بگیرید و هر چه سریع‌تر برای بازشناسایی استعدادهای خود از یک مشاور مطمئن و با تجربه از یک مرکز مشاوره معتبر کمک بگیرید.
نقش مشاور در انتخاب رشته تحصیلی، فراتر از ارائه اطلاعات و راهنمایی‌های اولیه است. مشاوران با درک عمیق از نیازها و علایق دانش‌آموزان، به آنها کمک می‌کنند تا مسیر مناسب را شناسایی کرده و تصمیماتی آگاهانه اتخاذ نمایند. این فرآیند نه تنها به شناسایی رشته‌های تحصیلی متناسب با توانمندی‌ها و آرزوهای فردی دانش‌آموز کمک می‌کند، بلکه به کاهش استرس و اضطراب ناشی از این انتخاب نیز می‌انجامد.
در واقع در دنیای امروزی که نیازهای متنوعی در بازار کار وجود دارد، انتخاب رشته در کلیه مقاطع از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در این زمینه مشاوران به عنوان پل ارتباطی میان دانش‌آموزان و آینده شغلی موفق عمل می‌کنند.
