اغلب دیده می‌شود که افراد برای تعریف از دیگران عناوینی چون باهوش بودن و بااستعداد بودن را به کار می‌برند. در بسیاری اوقات نیز این دو واژه به جای همدیگر به کار می‌روند، زیرا اغلب افراد متوجه تفاوت استعداد و هوش نیستند. با اینکه تعریف هوش و استعداد دارای شباهت‌هایی است و در عین حال، تفاوت های بزرگی هم دارد.
تعریف هوش و استعداد چیست؟
هنگام استعدادیابی کودک و نوجوان، باید بتوانید این دو مقوله را از هم جدا کنید. توجه به تفاوت استعداد و هوش نیز از اهمیت به سزایی برخوردار است. در ادامه به تعاریف استعداد و هوش و تفاوت‌های این دو اصطلاح خواهیم پرداخت.
الف) هوش چیست؟
بر اساس تعاریف موجود در واژه‌نامه‌ها، هوش عبارت است از: ظرفیت یادگیری، درک و استعداد ذهنی برای درک حقایق، روابط، حقایق، معانی. همچنین گفته می شود که هوش تجلی ظرفیت ذهنی بالا و توانایی درک مفاهیم است.
هوش می‌تواند در مطالعات آکادمیک یاری‌دهنده باشد، زیرا امکان دستیابی به درک خوب و استدلال خوب را فراهم می‌کند. توانایی درک و استدلال هم می تواند منجر به یادگیری بیشتر شود. هوش، توانایی یادگیری یا درک سریع و دقیق اطلاعات است. برخی می‌گویند هیچ کس باهوش به دنیا نمی‌آید، اما از کودکی باید برای بهبود مهارت‌های خود تلاش کند. اما بسیاری از روانشناسان در مورد این نکته آخر وارد بحث و مناقشه می‌شوند، زیرا برخی استدلال می‌کنند که هوش توسط ژن ها از پیش تعیین شده است و برخی دیگر می‌گویند که ژنتیکی نیست و از طریق محیط به فرد منتقل می‌شود. با این حال، در چند سال اخیر اکثر متخصصان ادعا می‌کنند که هم ژنتیک و هم محیط، نقش مهمی در رشد هوش افراد دارند.
در همین رابطه بخوانید: هوش هشت گانه گاردنر برای استعدادیابی کودکان چیست؟
نظریه‌های زیادی در این باره وجود دارد و بسیاری از روانشناسان، روانپزشکان و عصب شناسان کارهای خود را در این زمینه ارائه کرده‌اند. نظریه هوش‌های چندگانه هوارد گاردنر و همچنین هوش هیجانی دانیل گلدمن به خوبی شناخته شده است. تعدادی تست هوش و استعداد نیز برای سنجش هوش انسان‌ها ایجاد شده است، اما برخی از این تست‌ها، با ظهور نظریه‌های جدید در این موضوع، اعتبار خود را تا حد زیادی از دست داده‌اند.
ب) استعداد چیست؟
استعدادهای انسان را می‌توان به عنوان یک توانایی خاص که به طور طبیعی به وجود می‌آید تعریف کرد. در واقع ظرفیتی برای دستیابی یا رسیدن به چیزی است. به عنوان مثال: استعداد نقاشی، موسیقی، ورزش، ریاضی. بسیاری از متخصصان بر این باورند که اگر فردی با استعداد خاصی به دنیا نیامده باشد، به هر حال می‌تواند آن استعداد را با کمک تمرین پرورش داده و بهبود بخشد. اما نکته مهم این است که اغلب اوقات به ندرت با کسی که استعداد همان فعالیت را داشته باشد برابری می‌کند.
شباهت های هوش و استعداد
هوش و استعداد، هردو تا حدودی هنگام تولد یک فرد در او وجود دارند. و هردوی آنها برای شکوفا شدن و پیشرفت نیاز به تلاش خواهند داشت. از طرفی می‌تواند استعداد را، هوش همراه با تلاش نامید. بسیاری از افراد با استعداد زمان زیادی را صرف تقویت هوش خود می‌کنند تا زمانی که این امر به یک تلاش ظاهراً بی دردسر از سوی آنها تبدیل شود.
مهم ترین تفاوت استعداد و هوش
استعداد و استعدادیابی انسان، به عنوان یک مهارت طبیعی در نظر گرفته می شود که فرد با آن متولد می شود، با این حال، بیشتر مطالعات اشاره می کنند که هوش شامل ژنتیک و محیط است.
استعداد توانایی دستیابی یا دستیابی به چیزی است، در حالی که هوش توانایی درک، جذب و پردازش اطلاعاتی است که در خدمت حل سریع مشکلات است.
چطور هوش خود را تقویت کنیم؟
بسیاری از مردم آرزوی بهبود هوش خود را دارند. این امکان وجود دارد که عملکرد شناختی خود را در طول زمان افزایش دهید، اما این نیاز به تلاش زیادی دارد. مسیر تقویت هوش مسیری با چالش‌های فراوان است که با آزمایش چیزهای جدید همراه است. شما نیاز دارید که سرگرمی‌های خاصی مانند مطالعه را در برنامه خود بگنجانید تا قدرت ذهنی شما تقویت شود. همچنین به یاد داشته باشید که سبک زندگی کلی شما بر عملکرد ذهن شما تاثیر مستقیم خواهد داشت. در زیر به نکاتی برای تقویت هوش اشاره می‌کنیم.
- امتحان کردن چیزهای جدید: آزمودن غذای جدید، کار جدید یا هر چیز جدیدی، قسمت‌های جدیدی از ذهن شما را تقویت می‌کند که در نهایت به پرورش و تقویت هوش شما خواهد انجامید.
- مدام خود را به چالش بکشید: روبرو شدن با چالش‌های گوناگون، باعث می‌شود ذهن شما به دنبال یافتن راه‌حل‌های جدیدی باشد. جستجو برای این راه‌حل‌ها، به شما در تقویت هوش‌تان کمک می‌کند.
- ساختن شبکه‌های تازه آشنایی و ارتباط با افراد
- یادگیری ساز موسیقی و تمرین آن
- مطالعه منظم
- انجام مداوم پازل که هوش و استعداد تحلیلی را را تقویت می‌کند.
- انجام مدیتیشن برای آرام‌سازی ذهن
- یادگیری زبان دوم: پژوهش‌های زیادی نشان داده است که یادگیری زبان دوم به تقویت ذهن و هوش افراد کمک می‌کند و می‌تواند نقش به سزایی در تقویت هوش داشته باشد.
- ورزش منظم و تغذیه سالم، نقش اصلی در سلامت جسم داشته و سلامت جسم نیز سلامت و تقویت هوش را در پی خواهد داشت.
- استرس خود را مدیریت کنید.
در همین رابطه بخوانید: ۱۵ بازی جذاب برای تقویت خلاقیت و استعداد کودکان
چطور استعداد را شکوفا کنیم؟
تصور شما از خودتان بسیار پیچیده است. مشابه اینکه شما نمی‌توانید بینی خود را ببینید، ممکن است اغلب نسبت به چیزهایی که در آنها بهترین هستید مطلع نباشید. شناسایی استعدادهای درخشان شما می‌تواند واقعاً سخت باشد و این استعدادها اغلب در جایی هستند که انتظارش را ندارید. حتی ممکن است در کارهایی که خود را در آنها بد می‌دانید بسیار خوب باشید. احتمالا تمایل زیادی به شکوفایی و یافتن استعدادهای خود داشته باشید. اما برای این کار نیاز به بعضی اقدامات دارید که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم.
- ذهن خود را به روی همه راه‌ها باز کنید.
- در گذشته خود تعمق کنید.
- به چیزهایی که از آنها لذت می برید فکر کنید.
- آنچه را که در آن مهارت دارید ارزیابی کنید.
- موفقیت های خود را در نظر بگیرید.
- داستان زندگی خود را بنویسید.
- از دیگران راجع به توانایی‌های خودتان پرس و جو کنید.
- مهارت های موجود خود را تقویت کنید.
- چیزهایی را امتحان کنید که قبلا هرگز امتحان نمی‌کردید.
- در کلاس‌هایی شرکت کنید که مورد علاقه شما هستند.
- برای گسترش تجربیات خود سفر کنید.
- چالش‌های زندگی را بپذیرید.
مجموعه این اقدامات ذهن شما را نسبت به خودتان تغییر داده و موجب می‌شود بتوانید با دید بهتر و بازتری نسبت به استعدادهای خود بنگرید و بتوانید استعدادهای پنهانی خود را شناسایی کنید.
چرا باید هوش و استعداد را از هم جدا کنیم؟
اگرچه هوش و استعداد با هم مرتبط بوده و در بعضی موارد به هم شبیه هستند، اما بهتر است همواره به تفاوت‌های آنها دقت داشته باشیم. چرا که اقدام مورد نظر ما در زندگی متناسب با دانش ما خواهد بود. در مرکز مشاوره بینش نوین برای تقویت هوش و یا شکوفایی استعداد نیاز به اقدامات متفاوتی داریم که نیاز است تفاوت این دو را به خوبی بشناسیم و این اقدامات را در پیش بگیریم. همچنین نیاز است که توجه داشته باشیم هوش و استعداد انواع مختلفی دارند که از جمله آنها می‌توان به هوش و استعداد تحصیلی، هوش و استعداد تحلیلی، هوش کلامی، هوش معنوی اشاره کرد.
