بخشی از فرآیند درمان بیماری، تسکین و آرامش روحی بیمار است. این موضوع به خصوص در مورد بیماری‌های خاص مانند سرطان اهمیت زیادی دارد. اهمیت تسکین روحی و معنوی بیماران به حدی زیاد است که سازمان بهداشت جهانی، یک رویکرد درمانی خاص را در شاخه‌ای از علم پزشکی به نام پزشک طب حمایتی و تسکینی به این موضوع اختصاص داده است. مراقبت‌های این شاخه از پزشکی شامل کنترل چالش‌های روانی، اجتماعی جسمی بیمار و اعضای خانواده او هستند. این رویکرد بیشتر برای بیماران سرطانی مطرح است و در آن به تشخیص زودهنگام، درمان، مراقبت‌های حمایتی بیمار و خانواده و پیشگیری از سرطان نسل‌های بعدی توجه می‌شود.
پزشک طب حمایتی و تسکینی کیست؟
پزشک طب حمایتی، بخشی از تیم مراقبت‌های حمایتی است که وظیفه حمایت و پشتیبانی از بیماران مبتلا به مشکلات خاص مانند سرطان را به عهده دارند. این تیم در زمینه‌های جسمی، روانی، عاطفی، جسمانی و… به حمایت از بیمار و اعضای خانواده او می‌پردازند. در تیم مراقبت‌های حمایتی و تسکینی متخصصان مختلفی فعالیت دارند که پزشک طب یکی از اصلی‌ترین آن‌ها است.
خدمات گفته شده از سمت تیم درمانی یعنی انکولوژیست یا متخصص و پرستاران نیز به بیماران ارائه می‌شوند، اما با توجه به تعداد بالای بیماران، این خدمات پاسخگوی تمام نیازهای بیمار نخواهند بود. به همین دلیل حضور تیم مراقبتی در کنار بیمار سرطانی حائز اهمیت است. البته باید به این نکته دقت کرد که تیم مراقبت حمایتی، هرگز جایگزین متخصصان و تیم درمانی نخواهد شد و این دو گروه در کنار هم به رفع نیازهای بیمار و درمان او می‌پردازند.
پزشک طب تسکینی لزوما متخصص سرطان نیست. تحصیلات پزشک حمایتی گاهی تخصص یا فلوشیپ طب تسکینی، پزشک عمومی، تخصص بیماری‌های داخلی و… نیز است. با این حال تمام پزشکانی که به عنوان پزشک طب تسکینی فعالیت دارند، دوره‌های تخصصی در این زمینه را گذرانده‌اند.
درباره دلایل آموزش سایکوانکولوژی به کادر درمان بیشتر بدانید.
پزشک طب تسکینی چه وظایفی برعهده دارد؟
وظیفه اصلی پزشک طب حمایتی و تسکینی، هدایت تیم مراقبت‌های حمایتی و تبیین وظیفه برای آن‌ها است. در یک تیم مراقبت حمایتی متخصصان در زمینه‌های مختلف و پرستاران حضور دارند و پزشک اصلی تیم، وظیفه هدایت آن‌ها را برعهده دارد. در واقع پزشک بعد از بررسی پرونده بیمار و انجام معاینات بالینی، براساس آموزش‌هایی که در زمینه مراقبت‌های حمایتی دیده، فرآیند درمان را مشخص می‌کند.
مراقبت‌های تسکینی که شامل مراقبت‌های جسمی، عاطفی، روانی، اجتماعی و… هستند، برحسب نیاز بیمار به او ارائه می‌شوند. همچنین در بخشی از این مراقبت‌ها، اعضای خانواده بیمار نیز تحت مراقبت‌های روانی قرار می‌گیرند تا فضای خانه را به محیطی راحت و آرامش‌بخش برای بیمار تبدیل کنند.
درباره سایکوانکولوژی و ارتباط موثر با بیماران بیشتر بدانید.
مراقبت‌های تسکینی به کدام گروه از بیماران ارائه می‌شوند؟
تیم مراقبتی در طب حمایتی و تسکینی در بیشتر موارد به مبتلایان بیماری‌های خاص خدمات ارائه می‌کنند. از جمله گروه‌هایی که بیش از سایرین به خدمات این شاخه پزشکی نیاز دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افراد مبتلا به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
- بیماران مبتلا به آلزایمر
- بیماران مبتلا به سرطان
- بیماران مبتلا به کویید ۱۹
- مبتلایان به انسداد مزمن ریه یا COPD
- بیماران قلبی
- مبتلایان به ایدز یا اچ آی وی
- بیماران کلیوی
- بیماران مبتلا به مشکلات ریوی
- مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- بیماران مبتلا به پارکینسون
- بیمارانی که سکته قلبی یا مغزی را تجربه کرده‌اند.
بخشی از مراقبت‌های این بیماران، مراقبت‌های روحی است که توسط متخصصان روانشناسی به بیمار ارائه می‌شود. در مراقبت‌های روحی و روانی، بیمار و اعضای خانواده او برای چالش‌های بیماری مانند مشکلات بعد از شیمی‌درمانی و… آماده شده و آستانه صبر آن‌ها افزایش پیدا می‌کند. در بیشتر موارد، آمادگی روحی بیمار به بهبود هرچه سریع‌تر جسمی او کمک می‌کند.
تجربه افرادی که با بیماری سرطان زندگی کردند را بخوانید.
هر چند حضور پزشک طب حمایتی و تسکینی، هم از نظر بهبود وضعیت جسمی و هم از نظر تسکین روحی برای بیمار و اعضای خانواده حائز اهمیت است اما متخصصان این حوزه از ابتدا در کنار بیمار حضور ندارند. به عبارت دیگر تمام مبتلایان به بیماری‌های گفته شده، نیازی به حضور تیم مراقبتی نداشته و تنها در برخی موارد تیم مراقبت تسکینی به حمایت بیمار می‌پردازد. تشخیص این موضوع که بیمار چه زمانی به خدمات این تیم و متخصص طب حمایتی و تسکینی نیاز دارد به علائم بیمار بستگی دارد.
در صورتی‌که بیمار به مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، خستگی، درد و ناراحتی شدید و غیرقابل کنترل با دارو، تنگی نفس شدید، مشکلات خواب و… دچار شده باشد، پزشک طب تسکینی و اعضای تیم مراقبتی، حمایت از او را آغاز خواهند کرد. این حمایت از طریق ارائه نکاتی برای بهبود خواب، بررسی وضعیت جسمی بیمار و اطمینان از عدم گسترش بیماری، تمرینات ذهنی برای تسکین و آرامش و… انجام می‌شود.
سخن پایانی
درمان کامل یک بیماری مستلزم انجام مراقبت‌های به خصوص است که بخشی از این مراقبت‌ها، در زمینه روحی و روانی بوده و از طریق حمایت‌های عاطفی ارائه می‌شوند. مراقبت‌های عاطفی و روحی، شاخه‌ای خاص از درمان‌های پزشکی را شامل می‌شوند که در اصطلاح مراقبت حمایتی و تسکینی نام دارد. پزشک متخصص این طب با دانش کافی در مورد انواع بیماری‌ها و شرایط بیماران بعد از ابتلا به بهبود هرچه سریع‌تر بیمار کمک می‌کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر با مرکز مشاوره بینش نوین تماس بگیرید و از همراهی تخصصی مشاوره فردی و مشاوره گروهی این مرکز استفاده کنید.
