مشاوره کودکان ابتدایی به مسائلی می‌پردازد که بر رشد، سلامت روان و رفاه کودک تأثیر منفی می‌گذارند. بسیاری از مسائلی که این کودکان با آن مواجه هستند، همان مسائلی هستند که بزرگسالان در زندگی روزمره خود با آن مواجه هستند. برخی از این مسائل رایج عبارتند از: اضطراب، افسردگی و اندوه. نکته حائز اهمیت در پرورش کودک به خصوص کودک پیش دبستانی و دبستانی این است که والدین و مربیان کودک؛ مشکلاتی از این قبیل را در کودک شناسایی کرده و درصدد رفع آن اقدام به عمل آورند.
در دید کلی مشاوره کودک نوعی درمان است که بر کودکان خردسال، نوجوانان و نوجوانان مبتلا به یک یا چند بیماری روانی و یا اختلالاتی دیگر، تمرکز دارد. متخصص مشاوره کودکان ابتدایی آموزش دیده‌اند تا به کودکانی در رده سنی ۷ سال به بالا که تروما را تجربه کرده‌اند و یا محیط خانه ناکارآمد یا استرس‌زا را تجربه می‌کنند کمک کنند. با این حال، هدف مشاوره کودک این است که مشکلات را به بخش‌های قابل کنترل تقسیم کند تا کودکان بتوانند آنها را بهتر درک کنند و با آن کنار بیایند.
چرا مشاوره کودکان ابتدایی مهم است؟
گاهی اوقات کودکان، مانند بزرگسالان دچار ناهنجاری و مشکلات روحی و یا روانی می‌شوند و علم روانشناسی و مشاوره کودکان ابتدایی می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های حل مسئله را در خود تقویت کرده و همچنین ارزش کمک جویی را به آنها بیاموزند. همچنین درمانگران می‌توانند کودکان و خانواده‌ها را یاری کنند تا با استرس و انواع مسائل عاطفی و رفتاری مقابله کنند.
به کمک روانشناسی کودکان ابتدایی، دلایل اصلی ناراحتی‌های عاطفی یا رفتاری کودکان در این بازه سنی مورد بررسی قرار گرفته و به والدین کمک می‌کنند تا یاد بگیرید که چگونه با فرزندشان به شیوه‌هایی ارتباط برقرار کنند که از رشد اجتماعی و عاطفی سالم و بلندمدت بهره‌مند شوند. توجه و تمرکز روی این رویکردها زمینه را برای تعاملات بعدی فرزند و والد فراهم می‌کند. خوشبختانه امروزه با بالا رفتن سطح آگاهی والدین و مربیان، استفاده از علم روانشناسی کودک در پروسه تربیتی و پرورش کودک، به امری مهم تبدیل شده است.
با توجه به ضرورت مشاوره کودکان دبستانی، می‌توان گفت که شرکت در جلسات مشاوره، به کودکان کمک می‌کند تا انعطاف‌پذیری و رفاه اجتماعی و عاطفی را که در طول زندگی با خود همراه خواهند داشت، تقویت کنند.
درک این نکته که کودکانی که از مشکلات سلامت روان یا ناراحتی روانی رنج می‌برند از سوی والدین اهمیت بسیاری دارد. چراکه ممکن است کودک و به خصوص نوجوان این نگرانی‌ها را با والدین خود در میان نگذارند؛ بنابراین این امر ضرورت روانشناسی کودکان پیش دبستانی را بیشتر نشان می‌دهد. زیرا احتمالاً فرزند شما به این دلیل که می‌ترسد شما را نامید کند، شما را در جریان مشکلاتی که تجربه می‌کند قرار ندهد.
از سوی دیگر زمانی که مسائل اجتماعی و عاطفی و ناراحتی‌های روانی کودک به درستی درمان نشود، می‌تواند بر آموزش و نقاط عطف رشد او تأثیر منفی بگذارد. یکی دیگر از مواردی که ضرورت مشاوره کودکان ابتدایی را نشان می‌دهد این است که در صورت عدم رفع مشکلات روحی و روانی کودک توسط مشاوره کودکان ابتدایی، این مشکلات همراه با کودک بزرگ شده و تا مرحله بزرگسالی نیز ادامه پیدا می‌کنند.
بیشتر بخوانید:
کدام گروه های سنی بیشتر به مشاوره نیاز دارند
روانشناسی کودکان دبستانی
وقتی صحبت از مشکلات روحی و روانی و یا بیماری روانی می‌شود، بیشتر مردم فکر می‌کنند این مسائل مخصوص بزرگسالان است و کودکان دچار این مشکلات نمی‌شوند. متاسفانه سلامت روان کودکان، به خصوص کودکان دبستانی و پیش دبستانی به علت سن کم آنها و نا‌آگاهی برخی والدین و مربیان آموزشی گاهی نادیده گرفته می‌شود.
تصور اکثر مردم از کودکی دوران شادی است و ممکن است این واقعیت را رد کنند که کودکان اغلب با استرس و اختلالات روانی نیز سروکار دارند. با این حال، مشاوره کودک، نوعی مشاوره است که بر مبنای روانشناسی رشد کودکان ابتدایی، روی کودکانی تمرکز دارد که مبتلا به اختلالات روانی هستند.
کودکان می‌توانند همان مشکلات روحی و روانی را که بزرگسالان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند را تجربه کنند، از جمله افسردگی، اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه، و اندوه. اگرچه ممکن است علائم این اختلالات در کودکان به شکل متفاوتی ظاهر شود. به عنوان مثال، کودکی که از یک اختلال روانی مانند افسردگی رنج می‌برد، به جای ساکت شدن و عبوس بودن، ممکن است طغیان‌های عاطفی داشته باشد، پرخاشگر شود و یا مشکلات رفتاری دیگری از خود نشان دهد.
اینجاست که مشاوران کودک وارد عمل می‌شوند. آنها معمولاً با کودکان کار می‌کنند تا ضمن رفع اختلالات کودک، از نظر ذهنی و عاطفی پایدار و شاد شوند. برخی از مشاوره کودکان ابتدایی در زمینه‌های خاصی مانند افسردگی دوران کودکی، اختلال کم توجهی بیش فعالی یا سوء استفاده تخصص دارند. با این حال، برخی دیگر طیف وسیعی از مشکلات روحی و روانی را در کودکان درمان می‌کنند. در طول این نوع درمان، کودکان اغلب تشویق می‌شوند تا در مورد احساسات خود صحبت کنند و با مشکلات گذشته و چالش‌های کنونی کنار بیایند.
مشاوره کودکان ابتدایی شامل چه مواردی است؟
اساساً متخصص مشاوره کودکان ابتدایی و یا درمانگر کودک هر موضوعی را که باعث ناراحتی اجتماعی یا عاطفی کودکان شده یا هر وضعیتی که منجر به تهدید سلامت روانی کودک می‌شود و زندگی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد، درمان می‌کند.
هدف این متخصصان این است که به کودک شما کمک کنند تا هر مسئله‌ای را که با آن مواجه و منجر به ناراحتی او شده است را به روشی سالم شناسایی کرده و با آن کنار بیاید. برخی از رایج‌ترین مسائلی که متخصص روانشناسی کودکان دبستانی به آن رسیدگی می‌کنند عبارتند از:
- طلاق
- غم و اندوه و مرگ یک عزیز، حیوان خانگی و غیره.
- تجربه یک تروما و یا شاهد یک صحنه دلخراش بودن
- پریشانی روانی (مانند اضطراب و افسردگی)
- قلدری و خشونت
- آزار جنسی، عاطفی و یا فیزیکی
- استرس و نگرانی حاصل از جابجایی‌ها (مانند تغییر مدارس، خانه‌ها، خانواده ویا شهرها)
- اعتیاد
مشاوره در مدارس به چه شکل است؟
کودکان با توجه به روانشناسی رشد کودکان ابتدایی، در آستانه ورود به مدرسه و پیش دبستانی معمولاً با مشکلاتی مواجه می‌شوند که ممکن است سلامت روان آنها و بعدها رفتار و عواطفشان را در معرض خطر قرار دهد. بنابراین اهمیت وجود مشاوره در مدارس ابتدایی بیشتر از هرچیز دیگری خودش را در این برهه زمانی نشان می‌دهد.
مشاوره مدرسه و یا مهد کودک مکانی امن و سالم برای کودکان فراهم می‌کند تا در مورد تجربیاتی که ممکن است برای کودک گیج کننده، دردناک یا ناراحت کننده باشند صحبت کنند. ممکن است کودک این مشکلات را در خانه، جامعه یا مدرسه خود تجربه کند. مشاوره کودکان ابتدایی از طریق پذیرش، اعتماد و همدلی با کودک رابطه درمانی برقرار کرده و به فرصتی برای کودکان فراهم می‌کنند تا احساساتشان را بیان و پردازش کنند.
این رابطه مثبت که با تکیه بر علم روانشناسی کودک ۷ ساله و یا بیشتر شکل می‌گیرد، می‌تواند در جهت موارد زیر کمک کننده باشد:
- احساس شایستگی
- بهبود توانایی برای ایجاد روابط سالم
- تنظیم دوباره الگوهای منفی رفتار یا تفکر ناسالم
- پرورش پتانسیل و استعداد کودک
مشاوره تحصیلی یا استعدادیابی؟
استعدادیابی و مشاوره تحصیلی معمولاً به عنوان راهنمای تحصیلی و شغلی نیز شناخته شده و برای کمک به انتخاب و یا تغییر رشته تحصیلی مورد نظر فرد طراحی می‌شود.
در مورد کودکان پیش دبستانی و دبستانی، استعدادیابی از این منظر اهمیت دارد که با کشف زود هنگام استعدادها و پتانسیل آنان می‌توان به آینده درخشان و رشد سالم کودک امیدوار بود.
بیشتر افراد بر این باور هستند که استعداد نادر است و یا آدمی با استعدادهایش به دنیا می‌آید اما بنجامین بلوم؛ روان‌شناس کودکان پیش دبستانی، پس از بررسی افراد برتر در شش حوزه استعداد، معتقد است: “آنچه که هر فردی در جهان می‌تواند بیاموزد، تقریباً همه افراد می‌توانند آن را یاد بگیرند، البته اگر شرایط یادگیری مناسب فراهم شود.”
این شرایط مناسب شامل پنج مورد است: شروع زودهنگام، آموزش توسط متخصص، تمرین و تکرار و تعیین هدف مناسب. بیشتر از این موارد کودکان برای پرورش استعدادها به یک مدیر استعداد و مشاوره کودکان ابتدایی نیاز دارند.
ایجاد انگیزه و کشف پتانسیل در کودکان برای شروع رشد استعداد آنان در سال اول مدرسه برای موفقیت آنها بسیار مهم است. با کاوش در علایق کودک و همچنین راهنمایی از مشاوره کودکان ابتدایی، کودکان می‌توانند با آزمون و خطا آموزش دیده و تصویر واضح‌تری از آینده خود داشته باشند. اگر شما هم کودک پیش دبستانی و یا دبستانی دارید و می‌خواهید فرزندتان روانی سالم و آینده‌ای روشن داشته باشد بهتر است مشاوره کودک دلبندتان را از روز آغاز مدرسه با مراجعه به یک مرکز مشاوره شروع کنید.
