• احساس – Sensation :

فرآیندی است که در آن اندام‌های حسی ما اطلاعاتی را از محیط شناسایی و دریافت می‌کنند. شامل حواس پنج‌گانه است: بینایی، شنوایی، چشایی، لامسه و بویایی. احساس پایه و اساس ادراک را تشکیل می‌دهد و به ما امکان می‌دهد دنیای اطراف خود را تفسیر و درک کنیم.

• احساسات – Feelings- Sentiments:

پاسخ‌های عاطفی به محرک‌ها یا موقعیت‌ها هستند. آنها اغلب از افکار، باورها و تجربیات گذشته ما ناشی می‌شوند و بر رفتار و تصمیم‌گیری ما تأثیر می‌گذارند. احساسات می‌توانند مثبت باشند، مانند شادی و عشق، یا منفی، مانند خشم و غم.

• احساس حقارت – Inferiority  Feeling:

به احساس فراگیر بی‌کفایتی و کم ارزشی اشاره دارد. این مفهوم با نظریه روان پویشی آلفرد آدلر همراه است، جایی که او پیشنهاد کرد که چنین احساساتی می‌تواند تلاش افراد را برای شایستگی و موفقیت برانگیزد.

• احساس گناه– Sin Feelings :

با احساس گناه مذهبی یا اخلاقی و پشیمانی از کار اشتباه مرتبط است. آنها با وجدان و ارزش‌های اخلاقی فرد گره خورده‌اند، که اغلب منجر به احساس گناه، پشیمانی و میل به توبه یا کفاره می‌شود.

• اختلال اسکیزوفرنی – Schizophrenia  Disorder:

اسکیزوفرنی یک اختلال روانی شدید است که با تفکر تحریف شده، هذیان، توهم و احساسات و رفتارهای مختل شده مشخص می‌شود. معمولاً در اوایل بزرگسالی شروع می‌شود و می‌تواند تأثیر عمیقی بر زندگی فرد داشته باشد.

• اختلال اضطرابی – Anxiety disorder :

طیفی از شرایط را در بر می‌گیرد که با اضطراب بیش از حد و غیرمنطقی مشخص می‌شوند، مانند اختلال اضطراب فراگیر، اختلال هراس و اختلال اضطراب اجتماعی. آنها می‌توانند منجر به ناراحتی و اختلال قابل توجه در زندگی روزمره شوند.

• اختلال اضطراب فراگیر – Generalized anxiety disorder:

با نگرانی مداوم و بیش از حد در مورد جنبه‌های مختلف زندگی مشخص می‌شود که اغلب با علائم فیزیکی مانند بی‌قراری، تنش عضلانی و خستگی همراه است.

• اختلال مزاج – Disorder Temperamental:

شامل ویژگی‌های شخصیتی قابل‌توجه و پایداری است که ممکن است منجر به مشکلات در روابط و عملکرد روزانه شود.

• اختلال خلقی قطبی – Polar temperamental disorder:

این اصطلاح یک مفهوم روان‌شناختی شناخته شده نیست. ممکن است به اختلال دوقطبی اشاره داشته باشد، وضعیتی که با نوسانات خلقی شدید مشخص می‌شود.

• اختلال خلقی دوقطبی – Bipolar Temperament Disorder:

به طور مشابه، این اصطلاح با یک اختلال روان‌شناختی کاملاً تعریف شده مطابقت ندارد. اختلال دوقطبی از تغییرات مزاجی متمایز است.

• اختلال روانی فیزیولوژیکی – Psychophysiological  Disorder:

اختلالات روانی فیزیولوژیکی شامل تأثیر متقابل بین عوامل روانی و علائم یا بیماری‌های جسمانی مانند سردردهای مرتبط با استرس یا سندرم روده تحریک‌پذیر است.

• اختلال شخصیت/اختلال شخصیتی – Personality Disorder/ Personality Disturbance:

الگوهای پایدار رفتار، شناخت و تجربه درونی هستند که از هنجارهای فرهنگی منحرف می‌شوند. آنها می‌توانند بر عملکرد اجتماعی و شغلی فرد تأثیر بگذارند.

• اختلال فوبیک – Phobic disorder :

شامل ترس شدید و غیرمنطقی از اشیا یا موقعیت‌های خاص است، مانند آراکنوفوبیا (ترس از عنکبوت) یا آکروفوبیا (ترس از ارتفاع).

• اخلاق – Morality :

به سیستمی از اصول، ارزش‌ها و اخلاقیات اطلاق می‌شود که رفتار انسان را هدایت می‌کند و تعیین می‌کند که چه چیزی در جامعه یا فرهنگ درست یا نادرست تلقی می‌شود.

• ادراک – Perception :

فرآیند سازماندهی و تفسیر اطلاعات حسی برای ایجاد درک معنادار از جهان است. این شامل پردازش مغز و ادغام ورودی‌های حسی است.

• ارزش – Value:

باورها و اصول عمیقی هستند که بر نگرش‌ها، تصمیمات و رفتارهای فرد تأثیر می‌گذارند. آنها نقش اساسی در شکل‌گیری شخصیت و قطب‌نما اخلاقی یک فرد دارند.

• ارزش‌های اجتماعی – Social values:

باورها و هنجارهای مشترک در جامعه هستند که تعاملات بین‌فردی، نهادهای اجتماعی و رفتار جمعی را هدایت می‌کنند.

• اریک اریکسون – E:

یک روان‌شناس بانفوذ بود که نظریه رشد روانی – اجتماعی را ارائه کرد. این نظریه هشت مرحله از رشد را از نوزادی تا بزرگسالی ترسیم می‌کند که هر کدام با یک بحران یا تعارض مرکزی مشخص می‌شود. پیمایش موفقیت‌آمیز هر تعارض منجر به قوت‌های روانی اجتماعی مثبت می‌شود. به‌عنوان‌مثال، بحران در اوایل کودکی بین خودمختاری و شرم/ شک یا خودکنترلی یا احساس بی‌کفایتی برای آینده ایجاد می‌کند. اریکسون بر تأثیر روابط اجتماعی، فرهنگ و تعامل بر شکل‌گیری شخصیت در طول زندگی تأکید کرد. تئوری او برای درک این نقش بسیار موردتوجه است. پرورش، جامعه، و رویدادهای زندگی در بلوغ.

• آزمایش – Experiment:

آزمایش‌ها تحقیقات کنترل‌شده‌ای هستند که توسط محققان برای مطالعه تأثیر متغیرها و تعیین روابط علی در یک زمینه خاص انجام می‌شوند.

• آزمون – Test:

آزمون‌ها ارزیابی‌های استاندارد شده‌ای هستند که برای اندازه‌گیری ویژگی‌های روان‌شناختی مختلف، مانند توانایی‌های شناختی (آزمون‌های شناختی)، هوش (تست‌های هوش)، ویژگی‌های شخصیتی (تست‌های شخصیت)، عملکرد تحصیلی (آزمون‌های پیشرفت تحصیلی) و باقی تست های روانشناسی استفاده می‌شوند.

• آزمون‌های شناختی – Aptitude   tests/ Achievement  tests :

آزمون‌های شناختی عملکردهای شناختی مختلف مانند حافظه، حل مسئله و توجه را برای ارزیابی توانایی‌های تفکر فرد ارزیابی می‌کنند.

• آزمون‌های هوش – Intelligence tests:

 تست‌های هوش توانایی‌های عقلانی افراد از جمله استدلال منطقی، حل مسئله و تفکر انتزاعی را اندازه‌گیری می‌کنند تا استعداد شناختی افراد مشخص شود.

• آزمون‌های شخصیت – Personality tests:

تست‌های شخصیت ویژگی‌های شخصیتی، رفتارها و ویژگی‌های روان‌شناختی افراد را می‌سنجید و به روان‌شناسان کمک می‌کند ساختار و ویژگی‌های شخصیتی فرد را درک کنند.

• آزمون‌های پیشرفت تحصیلی – Academic progress tests:

 این آزمون‌ها پیشرفت و عملکرد دانش‌آموز را در یک محیط تحصیلی ارزیابی می‌کنند و به مربیان کمک می‌کنند تا زمینه‌هایی را که ممکن است نیاز به بهبود داشته باشند را شناسایی کنند.

• آزمون‌های استعداد – Aptitude tests:

تست استعدادیابی، پتانسیل فرد را برای کسب مهارت‌های خاص یا برتری در زمینه‌های خاص مانند موسیقی، ریاضیات یا مکانیک ارزیابی می‌کند.

• آزمون‌های پیشرفت – Progress tests:

 آزمون‌های پیشرفت، دانش و مهارت‌های فرد را در یک حوزه خاص اندازه‌گیری می‌کنند که اغلب در محیط‌های آموزشی برای ارزیابی نتایج یادگیری استفاده می‌شود.

• آزمون‌های آماری – Statistical  tests:

از آزمون‌های آماری در تحقیقات برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و تعیین اهمیت یافته‌ها استفاده می‌شود و به محققین در نتیجه‌گیری معتبر کمک می‌کند.

• آزمون تعادل وزنی – Weights  Balancing test:

این اصطلاح در روان‌شناسی به طور گسترده‌ای شناخته نشده است. این می‌تواند به نوع خاصی از ارزیابی یا آزمایش مربوط به وزن و تعادل اشاره داشته باشد.

• آزمون غیرکلامی – Nonverbal test / Nonlanguage test:

آزمون‌های غیرکلامی توانایی‌های شناختی را بدون تکیه بر مهارت‌های زبانی ارزیابی می‌کنند و آن‌ها را برای افرادی با مشکلات زبانی یا تفاوت‌های فرهنگی مناسب می‌سازند.

• استدلال – Reasoning :

 شامل فرآیند ذهنی اتخاذ تصمیمات منطقی و منطقی بر اساس اطلاعات و شواهد موجود است.

• استدلال استقرایی – Inductive  reasoning:

یک فرآیند شناختی است که در آن فرد از مشاهدات یا مثال‌های خاص نتیجه‌گیری می‌کند.

• استدلال قیاسی – Deductive reasoning / Syllogistic  reasoning :

یک فرآیند شناختی است که در آن نتایج خاص از مقدمات یا اصول کلی استخراج می‌شود.

شامل نتیجه‌گیری از دو فرض معین است که اغلب در تمرینات منطقی و تفکر انتقادی استفاده می‌شود.

• استروژن – Estrogen:

گروهی از هورمون‌ها است که مسئول اصلی توسعه و تنظیم فرآیندهای تولیدمثل زنانه و ویژگی‌های جنسی ثانویه هستند.

• استرس – Stress :

پاسخ بدن به چالش‌ها یا خواسته‌های مختلف اعم از جسمی و روانی است و می‌تواند به شکل‌های عاطفی، فیزیکی و رفتاری ظاهر شود.

• استوانه‌ها و مخروط‌ها – Rods  and cones:

سلول‌های گیرنده نوری در شبکیه چشم هستند. میله‌ها مسئول دید محیطی و نور کم هستند، در حالی که مخروط‌ها در دید رنگی و جزئیات نقش دارند.

• آسیب مغزی – آسیب‌دیدگی مغزی – Brain  Damage/ Brain  Injury:

به هر آسیب، تروما یا بیماری اطلاق می‌شود که بر ساختار یا عملکرد مغز تأثیر منفی بگذارد و به طور بالقوه منجر به اختلالات شناختی یا فیزیکی شود.

طیف وسیعی از شرایط ناشی از نیروهای خارجی یا عوامل داخلی، از جمله آسیب‌های مغزی، سکته مغزی و بیماری‌های دژنراتیو مغز را در بر می‌گیرد.

• اصل ویژگی رمزگذاری – Encoding  specificity  principle:

اصل اختصاصی‌بودن رمزگذاری بیان می‌کند که یادآوری حافظه زمانی قوی‌تر است که نشانه‌های بازیابی مطابقت داشته باشند یا نشانه‌های مشابهی که در طول کدگذاری اولیه یا کسب اطلاعات وجود داشته باشند. نشانه باید حاوی اجزای ردیابی حافظه اصلی باشد تا ردیابی به طور مؤثر فعال و بازیابی شود. برای مثال، انجام یک آزمون در همان اتاق یک مطالب آموخته شده می‌تواند به یادآوری کمک کند. زیرا محیط اطراف نشانه‌های بازیابی را ارائه می‌دهد که با نشانه‌های رمزگذاری مطابقت دارد. ویژگی رمزگذاری پیامدهایی برای شهادت شاهد عینی دارد، روش‌های آموزشی برای بهبود حفظ و طراحی رابط‌هایی که یادآوری انسان را بهینه می‌کند. تطبیق شرایط بازیابی و رمزگذاری. عملکرد حافظه را افزایش می‌دهد.

• اضطراب – Anxiety:

به دلهره، ناراحتی یا تنش در مورد تهدیدات احتمالی آینده اشاره دارد. اضطراب صفت شامل سطوح اضطراب مداوم و پایدار به عنوان بخشی از شخصیت فرد است. اضطراب حالتی در واکنش به موقعیت‌های اضطراب‌انگیز خاص تجربه می‌شود. اضطراب بدن را بسیج می‌کند تا به خطرات درک شده پاسخ دهد. اما اضطراب بیش از حد می‌تواند آسیب‌شناسی باشد. اختلالات اضطرابی مانند فوبیا، حملات پانیک، OCD و PTSD به شدت عملکرد را مختل می‌کند. اضطراب غیر آسیب‌شناختی نیز می‌تواند با بارگذاری بیش از حد منابع ذهنی، عملکرد را در کارهای پیچیده ذهنی کاهش دهد. درمان‌های اضطراب شامل داروها، روان‌درمانی، مواجهه‌درمانی، و تکنیک‌های آرام‌سازی

• اعتبار – Reliability:

پایایی در تحقیقات روان‌شناختی نشان‌دهنده سازگاری و دقت یک آزمون یا اندازه‌گیری است. اقدامات قابل‌اعتماد زمانی که به طور مکرر اعمال شوند نتایج ثابتی ایجاد می‌کنند.

• اعتیاد -Narcotism / Addiction :

وابستگی جسمی و روانی به یک رفتار یا ماده است. با وجود پیامدهای منفی، فرد معتاد نمی‌تواند اعمال خود را کنترل کند. اعتیادها مرکز پاداش مغز را فعال می‌کنند و آن را با دوپامین پر می‌کنند و اوج سرخوشی، تسکین یا فراموشی ایجاد می‌کنند. باگذشت زمان، به طور فزاینده‌ای افزایش می‌یابد. برای دستیابی به همان اثر، به دوزهای مصرفی نیاز است. تلاش برای کاهش مصرف منجر به علائم ترک دردناک می‌شود. اعتیادهایی مانند مواد مخدر، الکل، قمار و فناوری، مدار پاداش را بیش از حد تحریک می‌کنند و باعث تغییرات مغزی پایدار می‌شوند. هم استعدادهای ژنتیکی و هم عوامل اجتماعی مانند تروما یا انزوا به خطر اعتیاد کمک می‌کند. درمان هم مستلزم مدیریت کناره‌گیری فیزیکی و هم ارائه حمایت روانی اجتماعی برای تغییر رفتار است.

• افلاطون – Plato:

فیلسوفی در یونان باستان بود که به‌خاطر مشارکت‌هایش در زمینه‌های مختلف فلسفی از جمله اخلاق، معرفت‌شناسی و سیاست شهرت داشت.

• آکسون – Axone:

یک برآمدگی بلند و باریک از یک نورون است که تکانه‌های الکتریکی را به دور از بدن سلول هدایت می‌کند تا اطلاعات را به سلول‌های عصبی یا سلول‌های دیگر منتقل کند.

• الکتروشوک درمانی – Electroshock Therapy:

الکتروشوک درمانی یا الکتروشوک درمانی (ECT)، یک روش پزشکی است که برای درمان بیماری‌های روانی شدید با ایجاد تشنج‌های کنترل شده در مغز استفاده می‌شود.

• آمار – Statistics :

شامل جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل، تفسیر و ارائه داده‌ها برای به دست آوردن بینش و تصمیم‌گیری آگاهانه در زمینه‌های مختلف از جمله روان‌شناسی است.

• آمار استنباطی – Inferential  Statistics:

برای نتیجه‌گیری یا پیش‌بینی در مورد یک جامعه بر اساس نمونه‌ای از داده‌ها استفاده می‌شود.

• انعطاف‌پذیری/پلاستیسیته – Flexibility / Plasticity:

در علوم اعصاب، انعطاف‌پذیری یا انعطاف‌پذیری به توانایی مغز برای سازگاری، سیم‌کشی مجدد و تغییر در پاسخ به تجربه، یادگیری یا آسیب اشاره دارد.

• انگیزه – Motivation/ Motive :

به رفتار هدف‌دار اشاره دارد که توسط انگیزه‌های درونی و انگیزه‌های بیرونی تحریک و تداوم می‌یابد. محرک‌های اولیه شامل نیازهای فیزیولوژیکی مانند غذا، آب، استراحت و اجتناب از درد است. تمایلات اجتماعی و عاطفی برای تعلق، موقعیت و هدف نیز انگیزه می‌دهند. نظریه‌های انگیزش شامل مدل فروید از محرک‌های id، ego و superego، سلسله‌مراتب مزلو از نیازهای اساسی تا خودشکوفایی، نظریه دوعاملی هرزبرگ که انگیزه را به عوامل بهداشتی و رشد تقسیم می‌کند، و نظریه‌های انتظار – ارزش که تلاش‌ها را با انتظارات نتیجه مرتبط می‌کند. انگیزه تقویت می‌شود. افراد باانگیزه بالا ابتکار عمل، پشتکار و تلاش شدید را برای رسیدن به اهداف نشان می‌دهند.

• آوا – Phone:

هر صوت کلامی شخص که ویژگی‌های آن بدون ارتباط با نقش آن صوت در هر زبان قابل‌اصلاح باشد.

• آواشناسی – Phonetics:

مطالعه تولید اصوات یا تأکید روی رابطه آنها با زبان که شامل روابط روان‌شناختی، فیزیولوژیک، بدنی داده‌ها می‌باشد.

• بازتاب – رفلکس – Reflex:

رفلکس‌ها پاسخ‌های خودکار و غیرارادی به محرک‌های خاص هستند که توسط سیستم عصبی کنترل می‌شوند.

• بازخوانی – یادآوری – Recall:

بازیابی اطلاعات از حافظه است که اغلب در کارهایی مانند یادآوری آزاد یا یادآوری نشانه‌ای آزمایش می‌شود.

• بازسازی شناختی – Cognitive   Restructuring:

یک تکنیک درمانی است که برای تغییر الگوهای فکری تحریف شده یا منفی به‌منظور بهبود بهزیستی عاطفی و رفتار استفاده می‌شود.

• باز شناخت Recognition – :

توانایی شناسایی یا تصدیق اطلاعات یا محرک‌های قبلی است.

• بازنمایی – Representation:

به رمزگذاری ذهنی و ذخیره‌سازی اطلاعات، مانند مفاهیم، تصاویر یا خاطرات اشاره دارد.

• بازیابی – Retrieval:

فرآیند دستیابی و آوردن اطلاعات از حافظه به آگاهی آگاهانه است.

• بازیابی صریح – Eplicit   retrieval:

بازیابی آشکار عبارت است از بازیابی آگاهانه و عمدی اطلاعات از حافظه.

• بحران – Crisis:

یک وضعیت چالش‌برانگیز و بالقوه بی‌ثبات‌کننده است که نیاز به توجه و تصمیم‌گیری فوری دارد.

• برانگیختن – تحریک – Activation – Excitation:

در علوم اعصاب، فعال‌سازی یا تحریک به افزایش فعالیت عصبی یا آمادگی برای انتقال سیگنال‌ها اشاره دارد.

• برنامه‌ریزی – Planning:

برنامه ریزی شامل ایجاد یک رویکرد سیستماتیک برای دستیابی به اهداف یا اهداف خاص است. برای داشتن یک برنامه کاربردی می‌توانید از سررسیدهای نوتکس استفاده کنید.

• برون‌داد – Out put:

فعالیت عضلات و غدد، رفتاری (پاسخی) را شکل می‌دهند که از مجموع پردازش ناشی شده است، در مورد عضلات، فعالیت حرکتی رخ می‌دهد، در مورد غدد، هورمون‌ها یا ترشحات دیگر ایجاد می‌شود

• برون‌گرا – Extravert /  Extrovert:

برون‌گراها افرادی هستند که تمایل دارند برون‌گرا، اجتماعی و با تعاملات بیرونی پرانرژی شوند.

• بزهکاری – Delinquency:

به درگیر شدن در رفتارهای غیرقانونی یا ضداجتماعی اطلاق می‌شود که اغلب با نوجوانان یا بزرگسالان جوان همراه است.

• بلوغ – Maturity / Puberty:

بلوغ روانی به دستیابی به پتانسیل رشد عاطفی، اجتماعی و فکری کامل اشاره دارد. بلوغ با نیازهای رشد مرتبه بالاتر مزلو برای عزت و خودشکوفایی همسو است. بالغین دارای بینش نسبت به احساسات، توانایی‌ها و انگیزه‌های افراد هستند. آنها مسئولیت خود را بر عهده می‌گیرند. فرد بالغ تصمیمات آگاهانه و همدلی با دیگران دارد و می‌تواند روابط صمیمانه ایجاد کند. بلوغ رهبری، مشارکت در جامعه و خلاقیت را امکان‌پذیر می‌کند. نشانه‌های عدم بلوغ عبارتند از تکانشگری، خودشیفتگی، طغیان عاطفی، چسبیدن به خیالات کودکانه و اجتناب از مسئولیت‌های بزرگسالان. آشکار شدن پتانسیل ذاتی همراه با تأثیرات اجتماعی شدن و انتقال نقش در طول عمر.

بلوغ به انتقال بیولوژیکی از کودکی به بزرگسالی اشاره دارد که با بلوغ اندام‌های جنسی و ایجاد ویژگی‌های جنسی ثانویه مشخص می‌شود. بلوغ بین ۸ تا ۱۴ سالگی به دلیل افزایش تولید هورمون‌های جنسی شروع می‌شود. در دختران، بلوغ شامل رشد سینه، بزرگ شدن باسن، موهای ناحیه تناسلی و قاعدگی در پسرها شامل بزرگ شدن بیضه‌ها، موهای ناحیه تناسلی، موهای صورت، عمیق شدن صدا و نطفه می‌شود.  بلوغ باعث علاقه به روابط جنسی و روابط عاشقانه می‌شود. اما تغییرات سریع جسمی همراه با احساسات و انگیزه‌های جدید، اوایل نوجوانی را اغلب به یک دوره تبدیل می‌کند. دوره سازگاری آشفته با هویت یابی، نوسانات خلقی و ریسک پذیری مشخص شده است.

• بلوغ زودرس – Pubertal  Praecox:

یک وضعیت پزشکی است که در آن بدن کودک فرآیند بلوغ جنسی را در سنین پایین غیرمعمول آغاز می‌کند.

• بهت – Stupor:

حالتی از کاهش هوشیاری و پاسخگویی است که اغلب با شرایط پزشکی یا روانپزشکی همراه است.

• بهداشت روان – Mental hygiene Mental health:

شامل حفظ و ارتقای سلامت روان، با تأکید بر پیشگیری و رفاه است.

• بیماری آلزایمر – Alzheimer s ‘Disease:

یک اختلال عصبی پیش‌رونده است که بر حافظه، عملکرد شناختی و زندگی روزمره، عمدتاً در افراد مسن تأثیر می‌گذارد.

• بیماری روانی – Mental disease Mental disorder:

یا اختلال روانی به شرایطی اطلاق می‌شود که به طور قابل‌توجهی افکار، احساسات، رفتار یا عملکرد روزانه فرد را مختل می‌کند.

• بیماری عروق کرونر قلب – Coronary heart disease -C.H.D (C.H.D):

 یک بیماری قلبی عروقی شایع است که با تنگ شدن عروق کرونر مشخص می‌شود که می‌تواند منجر به حملات قلبی شود.

• پارکینسون/ پارکینسونیسم – Parkinson’s Disease / Parkinsonism:

 بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی است که بر حرکت تأثیر می‌گذارد و باعث لرزش، سفتی و برادی کینزی می‌شود.

• پاسخ – Response:

پاسخ به واکنش، رفتار یا عمل در پاسخ به یک محرک یا موقعیت اشاره دارد.

• پاسخ در برابر استرس – Response against stress:

 این اصطلاح به‌خوبی تعریف نشده است. ممکن است به راهبردها و رفتارهای مقابله‌ای اشاره داشته باشد که افراد برای مدیریت استرس اتخاذ می‌کنند.

• پاسخ روان‌تنی – Psychosomatics  response:

پاسخ‌های روان‌تنی علائم یا بیماری‌های جسمی هستند که تحت‌تأثیر عوامل روان‌شناختی مانند استرس قرار می‌گیرند یا ایجاد می‌شوند.

• پایدار – persistent :

اشاره به رفتارهایی دارد که نشان‌دهنده تمایل فرد برای ادامه آن است. فرایندی که پس از محرک اولیه و ایجادکننده آن در طی زمان ادامه می‌یابد.

• پدیده نوک زبان دائمی – tip of tongue phenomenon:

به شکست موقتی در بازیابی یک کلمه آشنا از حافظه اشاره دارد، حتی اگر فرد اعتقاد قوی به شناخته‌شدن کلمه داشته باشد. اطلاعات مربوط به کلمه گریزان مانند حرف اول یا هجاها اغلب هنوز قابل‌یادآوری است.

• تجارب زبان شامل فعال‌شدن جزئی ردیابی حافظه، با شکست در بازیابی به دلیل تداخل یا فقدان نشانه‌های کافی است. آنها نشان می‌دهند که حافظه واژگانی اطلاعات بیشتری از آنچه ما خودآگاه به آن دسترسی داریم ذخیره می‌کند. حل یادآوری ناموفق باعث رضایت می‌شود. TOTها با افزایش سن افزایش می‌یابد و نشان می‌دهد که به نظر می‌رسد فعال ماندن ذهنی، جسمی و اجتماعی فراوانی آنها را کاهش می‌دهد.
• پرتونگاری – رونتژنوگرافی – Roentgenography:

یا تصویربرداری با اشعه ایکس، یک روش تشخیصی است که از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری از داخل بدن استفاده می‌کند که معمولاً در پزشکی و رادیولوژی استفاده می‌شود.

• پرخاشگری – Aggressivity / Aggression, Aggressiveness:

به تمایل یا تمایل به انجام رفتار پرخاشگرانه اشاره دارد که می‌تواند طیف وسیعی از اعمال را از خصومت کلامی تا خشونت فیزیکی را در برگیرد.

• پردازش – Processing:

عبارت است از عملیات ذهنی درگیر در کسب، رمزگذاری، ذخیره، بازیابی و استفاده از اطلاعات.

• پردازش اطلاعات یا خبر – Information  Processing:

یعنی هر گونه داده، اندیشه، تصویر ذهنی، واقعیت، دانش و نظایر آن که جنبه اطلاع‌رسانی دارد. پردازش نیز، یعنی حرکت به‌طرف یک هدف از طریق گذر از مراحل مختلف عمل یا گذر از همه مراحلی که در پیدایش یک عمل طی می‌شود.
بنابراین، پردازش خبر، یعنی، سازمان‌دادن، تفسیرکردن و پاسخ‌دادن به محرک‌های وارده. در مدل‌های مختلف پردازش خبر، فکر و عمل، آن دسته از اعمال شناختی و ادراکی موردنظر است که شامل عواملی نظیر درونداد، رمزگردانی، اندوزش، بازیابی، رمزخوانی و برونداد می‌شود.

• پرسش‌نامه – Questionnaire:

ابزاری تحقیقی است که از مجموعه‌ای از سؤالات برای جمع‌آوری اطلاعات یا نظرات شرکت‌کنندگان استفاده می‌شود.

• پیاژه ژان (۱۸۹۶-۱۹۸۰) – jean Piaget :

ژان پیاژه روان‌شناس سوئیسی نظریه بسیار تأثیرگذار رشد شناختی را مطرح کرد. او پیشنهاد کرد که کودکان از طریق اکتشاف فعال محیط خود، هوش و قابلیت‌های استدلالی را توسعه می‌دهند. همان‌طور که از طریق تجربه یاد می‌گیرند، از طریق یک توالی ثابت از مراحل شناختی پیشرفت می‌کنند: حسی – حرکتی، پیش عملیاتی، ملموس. عملیاتی و رسمی عملیاتی. هر مرحله نشانه نقاط عطف و توانایی‌های فکری جدیدی است. پیاژه گفت که کودکان طرح‌واره‌ها یا نقشه‌های ذهنی را هنگام تعامل با اشیا و موقعیت‌ها می‌سازند. همسان‌سازی اطلاعات جدید در طرح‌واره‌های موجود و تطبیق طرح‌واره‌ها با اطلاعات جدید باعث رشد شناختی می‌شود. برخی از انتقادات وجود دارد، مدل رشد شناختی پیاژه در روان‌شناسی کودک بنیادی باقی می‌ماند.

• پیشگیری – Prevention:

در روان‌شناسی و بهداشت عمومی به راهبردها و مداخلاتی با هدف کاهش وقوع یا تأثیر مسائل مربوط به سلامت روان یا بیماری‌های جسمی اطلاق می‌شود.

• پیشگیری اولیه/پیشگیری اول – Prime prevention / First prevention:

بر پیشگیری از ایجاد یک بیماری قبل از وقوع با توجه به عوامل خطر و ارتقای سلامت تمرکز دارد.

• پیشگیری سوم (پیشگیری سوم) – 3rd (third) prevention:

شامل راهبردهایی برای کاهش تأثیر یک وضعیت موجود، مانند توان‌بخشی و حمایت از افراد مبتلا به بیماری روانی است.

• پیشگیری ثانویه – Secondary  prevention:

بر تشخیص زودهنگام و مداخله برای جلوگیری از پیشرفت یک بیماری، مانند غربالگری سرطان یا ارزیابی سلامت روان تمرکز دارد.

• تالاموس – Thalamus:

یک ساختار کلیدی مغز است که مسئول انتقال اطلاعات حسی به قشر مغز و تنظیم هوشیاری و هوشیاری است.

• تثبیت – Fixation:

مفهومی روانکاوانه است که نشان می‌دهد افراد ممکن است در مرحله خاصی از رشد روانی – جنسی گیر کنند که منجر به مسائل شخصیتی شود.

• تجربه / تأثیر -Experience   :

به‌مواجهه فرد با موقعیت‌ها، رویدادها یا افراد اشاره دارد که تأثیری ماندگار بر حافظه و درک او می‌گذارد.

• تجربه – Impression /Experience:

تجربه، برداشت کسب و تحصیل معرفت، نظرات یا مهارت‌هایی از طریق فعالیت فردی، به‌ویژه ادراک حسی، معرفت، نظرات و مهارت‌هایی را گویند که از این راه کسب می‌شوند. تا ثیر متقابل میان فرد و محیط هر چیزی است که در مجال احساس و ادراک و شعور فرد قرار می‌گیرد و این مفهوم به مجموع حوادثی گفته می‌شود که شخص مستقیماً آنها را در می‌یابد. تجارب روزانه‌ای که شخص برای بهتر ساختن زندگی خود بدست می‌آورد

• تحریک‌پذیر / تحریک‌پذیری – Irritable / Excitable  :

واکنش ارگانیسم به محرک‌ها را توصیف می‌کند، با تحریک‌پذیری نشان‌دهنده آمادگی برای پاسخ و تحریک‌پذیری نشان‌دهنده واکنش منفی به محرک‌ها است.

• تحقیقات کاربردی – Applied  research:

هدف تحقیق کاربردی پرداختن به مسائل یا سؤالات کاربردی خاص است که اغلب به راه‌حل‌ها و برنامه‌های کاربردی در دنیای واقعی منجر می‌شود.

• تحقیقات محض – Pure  research:

تحقیقات خالص که به‌عنوان تحقیقات پایه نیز شناخته می‌شود، بر گسترش دانش و درک در یک زمینه خاص متمرکز است، اغلب بدون کاربردهای عملی فوری.

• تداخل – Interference:

در حافظه زمانی اتفاق می‌افتد که اطلاعات به دلیل وجود اطلاعات دیگر مختل یا اشتباه گرفته می‌شود و بر یادآوری یا تشخیص تأثیر می‌گذارد.

• ترس/فوبیا – Fear   :

ترس یک پاسخ طبیعی به تهدیدات درک شده است، در حالی که فوبیا یک ترس غیرمنطقی و شدید از یک شی یا موقعیت خاص است.

• ترس و هراس -Phobia
• تستوسترون – Testosterone:

اولین هورمون جنسی مردانه است که مسئول تنظیم خصوصیات جنسی ثانویه و تأثیرگذاری بر خلق‌وخو و رفتار است.

• تعارض – Conflict:

 شامل اختلاف‌نظرها، منافع متضاد یا تنش بین افراد یا گروه‌ها است و می‌تواند به انواع مختلفی از جمله تضاد اجتناب – اجتناب، رویکرد – اجتناب و تعارض رویکرد – رویکرد طبقه‌بندی شود.

• تعارض اجتناب – اجتناب – Avoidance –avoidance Conflict:

این نوع تعارض زمانی رخ می‌دهد که فرد باید بین دو گزینه نامطلوب یا نامطلوب یکی را انتخاب کند.

• تعارض رویکرد – اجتناب – Approach –Avoidance conflict:

تعارض رویکرد – اجتناب زمانی به وجود می‌آید که یک گزینه یا موقعیت واحد دارای ویژگی‌های جذاب و غیرجذاب باشد.

• تعارض رویکرد – رویکرد – Approach – approach conflict:

تعارض رویکرد – رویکرد شامل انتخاب بین دو گزینه مطلوب اما متقابل منحصربه‌فرد است.

• تفسیر – Interpretation:

فرآیند معنا بخشیدن به اطلاعات، نمادها یا رویدادها است که اغلب تحت‌تأثیر دیدگاه و باورهای فرد است.

• تعمیم -Generalization     :

در روان‌شناسی به تمایل به اعمال رفتارها یا مفاهیم آموخته شده در محدوده وسیع‌تری از موقعیت‌ها یا محرک‌ها نسبت به آنچه در ابتدا با آن مواجه شده‌اند، اشاره دارد.

• تفکر – مغز – Thinking – cerebration:

فرآیند تفکر است، یک فعالیت شناختی که شامل فرآیندهای ذهنی مانند استدلال، حل مسئله و تصمیم‌گیری است. جنبه‌های مختلف شناخت از جمله خلاقیت، تحلیل منطقی و تفکر انتزاعی را در بر می‌گیرد.

• تفکر انتزاعی – Abstract thinking:

به توانایی تفکر فراتر از مفاهیم ملموس و ملموس و درک و دستکاری ایده‌ها یا اصول انتزاعی اشاره دارد. برای کارهایی که نیاز به تخیل، مفهوم‌سازی و درک نظریه‌های پیچیده دارند ضروری است.

• تفکر انتقادی – Critical thinking:

شامل توانایی تجزیه و تحلیل، ارزیابی و ترکیب اطلاعات یا استدلال است که منجر به قضاوت‌های آگاهانه و مستدل می‌شود. نقش مهمی در تصمیم‌گیری و حل مسئله دارد.

• تقویت – Reinforcement:

در روان‌شناسی فرآیندی است که یک رفتار یا پاسخ خاص را با اعمال یک محرک یا پیامد مثبت یا منفی تقویت می‌کند. این مفهوم در درک چگونگی یادگیری و حفظ رفتارها اساسی است.

• تکانه – Herve impulse:

که اغلب به‌عنوان “hervéimpulse” شناخته می‌شود، مربوط به امیال یا تمایلات ناگهانی و غریزی است. این اقدامات تکانشی می‌تواند هم خودکار و هم احساسی باشد که گاهی منجر به رفتارهای غیرمنطقی و برنامه‌ریزی‌نشده می‌شود.

• تکلم/گفتار/کلام/تفکر – Conversation/station/speech/speaking/taking:

این اصطلاحات به‌هم‌پیوسته‌اند و جنبه‌های مختلف ارتباط انسانی را نشان می‌دهند. مکالمه شامل مبادلات کلامی بین افراد است، در حالی که گفتار و گفتار به عمل بیان افکار و ایده‌ها اشاره دارد. تفکر مقدم بر صحبت‌کردن است و فرآیندهای ذهنی درونی را در بر می‌گیرد.

• تمرکز – Concentration:

توانایی متمرکزکردن توجه و منابع ذهنی خود بر روی یک کار یا محرک خاص در حالی که عوامل حواس‌پرتی را فیلتر می‌کند. برای بهره‌وری و پردازش شناختی کارآمد بسیار مهم است.

• تبعیض/تمایز – Discrimination/Differentiation:

شامل توانایی تمایز بین اشیا، محرک‌ها یا مفاهیم مختلف است. تبعیض معمولاً بر شناخت تفاوت‌ها متمرکز است، درحالی‌که تمایز بر عمل تمایز یا طبقه‌بندی تأکید دارد.

• تنش – Tension:

حالتی از فشار روانی یا عاطفی است که اغلب ناشی از استرس، اضطراب یا تعارض است. می‌تواند اثرات فیزیولوژیکی و روانی مختلفی بر روی فرد داشته باشد.

• توجه – Attention:

فرآیند شناختی تمرکز انتخابی بر اطلاعات خاص درحالی‌که سایر محرک‌ها را نادیده می‌گیرد. نقش حیاتی در ادراک، حافظه و عملکرد کلی شناختی دارد.

• توجه انتخابی -Selective  attention:

به ظرفیت تمرکز بر یک جنبه خاص از محیط یا یک محرک خاص درحالی‌که سایر محرک‌های رقیب را نادیده می‌گیرد، اشاره دارد. این یک عنصر اساسی تنظیم توجه است.

• توزیع طبیعی – Natural distribution:

مفهومی در آمار و روان‌شناسی است که نحوه توزیع داده‌ها در یک جمعیت یا نمونه را بدون دستکاری یا تداخل توصیف می‌کند.

• توهم – Hallucination:

یک تجربه ادراکی است که در آن فرد محرک‌های حسی را که وجود ندارند درک می‌کند. این ادراکات نادرست می‌توانند در حالت‌های حسی مختلف مانند شنوایی، دیداری یا لامسه رخ دهند.

• تیپ – نوع – Type:

در روان‌شناسی، اصطلاح «تیپ» می‌تواند به دسته‌بندی افراد بر اساس ویژگی‌ها یا ویژگی‌های خاص که اغلب در تایپ شخصیتی دیده می‌شود، اشاره داشته باشد.

• شخصیت – Character:

مجموعه پیچیده‌ای از ویژگی‌ها و ویژگی‌های روانی پایدار است که رفتار، افکار و احساسات فرد را شکل می‌دهد. این شامل جنبه‌هایی مانند گشودگی، برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی، موافق‌بودن و روان‌رنجوری (پنج ویژگی شخصیتی بزرگ) است.

• تیپ شخصیتی A – Type(A):

با ویژگی‌هایی مانند رقابت‌پذیری، جاه‌طلبی بالا، اضطرار زمانی و تمایل به استرس مشخص می‌شود. افرادی که دارای شخصیت نوع A هستند، تمایل به رانده‌شدن دارند و ممکن است بیشتر مستعد مشکلات سلامتی مرتبط با استرس باشند.

• تیپ شخصیتی B – Type(B):

 با رویکردی آرام‌تر و آرام‌تر به زندگی مشخص می‌شود. افراد باشخصیت تیپ B تمایل کمتری به رقابت دارند و با استرس راحت‌تر هستند.

• ثبات شی – Object constancy:

ثبات اشیا یک مفهوم روان‌شناختی است که شامل توانایی حفظ ادراک ثابت و ثابت از اشیا یا افراد، بدون توجه به تغییرات یا اختلالات است.

• ثبت‌نام، ثبت – Registration, record:

در روان‌شناسی به فرآیند رمزگذاری و ذخیره اطلاعات در حافظه اشاره دارد. رکورد یک گزارش مستند از داده‌ها یا رویدادها است که اغلب در تحقیق یا درمان استفاده می‌شود.

• جابه‌جاشده پرخاشگری – جابه‌جاشده پرخاشگری انتقال – Displaced aggression Displacement, shift, transposition:

زمانی رخ می‌دهد که یک فرد خشم، ناامیدی یا خصومت خود را به سمت هدفی غیر از هدفی که مسئول پریشانی عاطفی اوست هدایت کند.

فرآیندهای شناختی هستند که شامل انتقال اطلاعات از یک وضعیت ذهنی یا زمینه به حالت دیگر است که اغلب بر حافظه و ادراک تأثیر می‌گذارد.

• جاندار پنداری – آنیمیسم – Animism:

به نسبت‌دادن زندگی، انگیزه‌های انسانی، آگاهی و توانایی‌های ماورای طبیعی به اشیای بی‌جان اشاره دارد. به گفته پیاژه، جان‌گرایی نشان‌دهنده ناتوانی کودکان قبل از عملیات در تشخیص دنیای روانی از دنیای فیزیکی است. وقتی کودک خردسال می‌گوید ابرها زنده هستند یا خورشید می‌داند که اینها زنده هستند. به همین ترتیب، حیوانات عروسکی دارای احساسات هستند یا توانایی‌هایی مانند پرواز یا گفتار را به اشیا اعطا می‌کنند، نشان‌دهنده تفکر جانوری است. همان‌طور که هوش عملیاتی توسعه می‌یابد، این دیدگاه‌های انسان شکل محو می‌شوند. آنیمیسم به‌عنوان طرحی از سرزندگی و هوشیاری خود کودکان در نظر گرفته می‌شود. به دنیای بیرونی نشان می‌دهد که شناخت نابالغی دارد.

• جسم پینه‌ای – Corpus callosum:

مجموعه‌ای از رشته‌های عصبی است که نیمکره چپ و راست مغز را به هم متصل می‌کند و ارتباط و هماهنگی بین آنها را تسهیل می‌کند.

• حافظه – Memory:

به توانایی رمزگذاری، ذخیره و بازیابی اطلاعات برای استفاده بعدی اشاره دارد. این یک عملکرد شناختی حیاتی است که زیربنای یادگیری، هوش و هویت است. سه مرحله اصلی حافظه عبارتند از رمزگذاری ورودی در کدهای عصبی، حفظ آن در طول زمان و یادآوری در صورت نیاز. حافظه را می‌توان بر اساس مدت‌زمان و ظرفیت ذخیره‌سازی به دودسته حسی، کوتاه‌مدت و بلندمدت طبقه‌بندی کرد. همچنین این حافظه به‌عنوان بیانی برای حقایق و رویدادها در مقابل مهارت‌های رویه‌ای و دانش ناخودآگاه دسته‌بندی می‌شود. هیپوکامپ و آمیگدال نقش اصلی را در پردازش حافظه دارند استراتژی‌های مختلف و هدف از تکنیک‌ها بهبود ظرفیت حافظه، دقت و بازیابی است. کاهش حافظه نشانه اولیه بیماری آلزایمر است.

• حافظه اولیه – Primary  memory:

که به‌عنوان حافظه کوتاه‌مدت نیز شناخته می‌شود، شامل نگهداری و دستکاری موقت اطلاعات برای پردازش شناختی فوری است.

• حافظه بلندمدت – Long – term memory :

حافظه بلندمدت مخزن نگهداری و بازیابی اطلاعات در دوره‌های طولانی است که به طور بالقوه در طول عمر می‌باشد.

• حافظه ثانویه – Memory Secondary:

به انتقال اطلاعات از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت اشاره دارد، جایی که می‌توان آنها را برای یادآوری در آینده ذخیره کرد.

• حافظه حسی – Sensory memory:

مرحله اولیه پردازش حافظه است که به طور خلاصه اطلاعات حسی (بصری، شنیداری و…) را برای مدت بسیار کوتاهی در خود نگه می‌دارد.

• حافظه اپیزودیک – Episodic   memory:

شامل توانایی یادآوری تجربیات و رویدادهای شخصی، معمولاً با جزئیات مربوط به زمان و مکان است.

• حافظه رویه‌ای – Procedural  memory:

شامل دانش نحوه انجام کارها یا اعمال است که اغلب از طریق تکرار و تمرین به دست می‌آید.

• حافظه کاری – Working memory :

یک سیستم شناختی است که امکان ذخیره موقت و دستکاری اطلاعات لازم برای کارهای پیچیده را فراهم می‌کند. این حافظه به‌عنوان فضای کاری ذهنی یا تخته‌سیاه با استفاده از توجه انتخابی عمل می‌کند. حافظه کاری در تضاد با حافظه طولانی‌مدت ذخیره‌سازی گسترده؛ اما توانایی پردازش محدود است. اما برای ایجاد آن بسیار مهم است. شامل ارتباطات ذهنی، استدلال، و تصمیم‌گیری هدایت‌کننده. محدودیت‌های سختی در مدت‌زمان و تعداد مواردی که قبل از دست‌دادن اطلاعات حفظ می‌شوند دارد. ظرفیت حافظه فعال کودکان با بلوغ رشد می‌کند. استرس، حواس‌پرتی، و اضافه‌بار می‌تواند عملکرد حافظه کاری را تضعیف کند. یک مهارت شناختی اساسی که زیربنای توانایی‌های فکری گسترده است.

• حافظه معنایی – Semantic  memory:

شامل دانش، مفاهیم و حقایق کلی درباره جهان است که فاقد زمینه شخصی است.

• حرکت تثبیت – Fixation  movement:

یک حرکت چشم است که به طور موقت نگاه را روی نقطه خاصی از میدان بینایی نگه می‌دارد.

• حرکت ساکادی – Saccadic  movement:

حرکت ساکادیک به حرکات سریع و تند چشم اشاره دارد که نگاه را به نقاط مختلف موردعلاقه در میدان بینایی هدایت می‌کند.

• حساسیت‌زدایی سیستماتیک – Systematic desensitization:

یک تکنیک درمانی است که برای کاهش فوبیا و اضطراب با قراردادن تدریجی افراد در معرض محرک‌های ترس‌آور و درعین‌حال انجام تمرینات آرامش‌بخش استفاده می‌شود.

• حقارت – Inferiority:

در چارچوب نظریه آلفرد آدلر، حقارت به احساس بی‌کفایتی یا احساس کم کفایتی نسبت به دیگران مربوط می‌شود که می‌تواند بر رفتار و انگیزه فرد تأثیر بگذارد.

• حل مسئله – Problem solving:

حل مساله یک فرآیند شناختی است که در آن افراد راه‌حل‌هایی برای موقعیت‌های پیچیده یا چالش‌برانگیز پیدا می‌کنند. اغلب شامل تعریف یک مشکل، ایجاد جایگزین‌ها و ارزیابی اثربخشی آنها می‌شود.

• خصوصیات و ویژگی‌های جنسی اولیه – Primary sex – characteristic:

ویژگی‌های بیولوژیکی هستند که مستقیماً به دستگاه تناسلی فرد، از جمله اندام‌های تناسلی و اندام‌های داخلی مربوط می‌شوند.

• خصوصیات و ویژگی‌های جنسی ثانویه – Secondary sex – characteristic:

ویژگی‌های فیزیکی هستند که در دوران بلوغ ایجاد می‌شوند و بین نر و ماده تفاوت قائل می‌شوند، اما مستقیماً با تولیدمثل مرتبط نیستند. اینها شامل ویژگی‌هایی مانند رشد سینه و رشد موهای صورت است.

• خطر ریسک‌پذیری – Risk – Taking:

به تمایل به درگیرشدن در فعالیت‌ها یا تصمیم‌هایی با پیامدهای نامشخص یا بالقوه منفی اشاره دارد که اغلب توسط عواملی مانند کنجکاوی، هیجان‌جویی یا تکانشگری هدایت می‌شود.

• خلاقیت – Creativity:

ظرفیت تولید ایده‌ها، راه‌حل‌ها یا محصولات جدید و ارزشمند است. این شامل تفکر واگرا، اصالت، و توانایی پیوند مفاهیم به‌ظاهر نامرتبط است.

• خود – Self:

آگاهی و ادراک آگاهانه فرد از هویت خود است که افکار، عواطف و خودپنداره او را در بر می‌گیرد.

• خود ایده‌آل – Ideal self  / ego – ideal:

نمایانگر بینش یک فرد از خود کامل خود یا ویژگی‌ها و ویژگی‌هایی است که آرزوی داشتن آنها را دارند.

• خود انتقادی – انتقاد از خود – Self – criticism:

شامل ارزیابی افکار، اعمال و رفتارهای خود با نگاه انتقادی است. بسته به ماهیت آن می‌تواند سازنده و آسیب‌زا باشد.

• خودانگاره – تصویر از خود – Self – image:

 بازنمایی ذهنی و ادراک یک فرد از خود است که شامل ظاهر فیزیکی، ویژگی‌های شخصیتی و توانایی‌های خود می‌شود.

• خودشکوفایی – Self – actualization:

فرآیندی است که فرد با تمام توان خود، به رشد شخصی دست می‌یابد و به بهترین نسخه از خود تبدیل می‌شود.

• داروی ضداضطراب – Antianxiety   drug:

که به‌عنوان ضداضطراب نیز شناخته می‌شوند، داروهایی هستند که برای کاهش علائم اختلالات اضطرابی تجویز می‌شوند و باعث تسکین نگرانی و ترس بیش از حد می‌شوند.

• داروی ضدافسردگی – Antidepressant , Ant depressive:

داروهایی هستند که برای کاهش علائم افسردگی از طریق متعادل‌کردن سطوح انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز، کمک به بهبود خلق‌وخو و بهزیستی عاطفی استفاده می‌شوند.

• درمانگر – Therapist:

یک متخصص بهداشت روان است که آموزش‌دیده برای ارائه مشاوره و روان‌درمانی به افراد، کمک به آنها برای رسیدگی به مسائل روانی و عاطفی است.

• درمان‌های بیولوژیکی – Biological  therapies:

درمان‌های بیولوژیکی شیمی و فیزیولوژی مغز را برای درمان اختلالات روانی تغییر می‌دهند. آنها مبتنی بر تجربی هستند، مکانیسم‌های بیولوژیکی را هدف قرار می‌دهند و بر مدل‌های پزشکی پریشانی روانی تأکید دارند. انواع درمان‌های بیولوژیکی شامل داروهای روانپزشکی مانند داروهای ضدافسردگی، ضد روان‌پریشی و داروهای ضداضطراب است که بر سطوح انتقال‌دهنده‌های عصبی تأثیر می‌گذارد. درمان تشنج الکتریکی باعث ایجاد تشنج برای تأثیرگذاری بر عملکرد مغز می‌شود. تحریک عمیق مغز الکترودهایی را برای تعدیل فعالیت عصبی کاشت. تحریک عصب واگ از تکانه‌های الکتریکی برای تأثیرگذاری بر خلق‌وخو استفاده می‌کند. منتقدان استدلال می‌کنند که عوارض جانبی دارو مستلزم احتیاط است و خدمات نیز باید به عوامل روانی – اجتماعی اختلالات توجه کنند. مدل‌های زیست روانی اجتماعی یکپارچه اغلب توصیه می‌شود.

• درمان مشتری‌محور – Client – Center Therapy:

توسط روان‌شناس کارل راجرز ایجاد شد. این رویکرد انسان‌گرایانه بر ظرفیت مشتریان برای رشد و خود هدایتی تأکید می‌کند. درمانگران جوی بدون قضاوت از همدلی، گشودگی و توجه مثبت بی‌قیدوشرط ایجاد می‌کنند تا تمایلات درونی مراجع را به‌سوی خودشکوفایی ارتقا دهند. درمانگر احساسات و معانی مراجع را منعکس می‌کند تا تفکر و مقاصد را روشن کند. درمان مشتری‌محور از مشاوره‌دادن اجتناب می‌کند، و از راهنمایی مراجعان به بینش خود حمایت می‌کند. منتقدان معتقدند که انفعال و فقدان ساختار آن مشکل‌ساز است. بااین‌حال، روش‌های مشتری‌محور احترام به تجارب مراجع را افزایش داده و با تمرکز روان‌شناسی مثبت بر پرورش بهزیستی در مقابل فقط رفع نقاط ضعف همسو می‌شوند.

• درون‌داد – ورودی/خروجی – (I/O) Input / output (I/o):

در روان‌شناسی به جریان اطلاعات به داخل و خارج از سیستم شناختی فرد یا سیستم رایانه‌ای اشاره دارد. نقش مهمی در پردازش اطلاعات دارد.

• درون‌سازی – جذب و تطبیق – Assimilation -Accommodation:

مفاهیمی در نظریه رشد شناختی ژان پیاژه هستند که شامل انطباق ساختارهای ذهنی موجود با اطلاعات جدید (انطباق) و ادغام اطلاعات جدید در ساختارهای موجود (همگون‌سازی) است.

• درون‌گرا – Introvert:

فردی است که تمایل بیشتری به درون‌گرایی دارد و از فعالیت‌های انفرادی انرژی می‌گیرد، در مقابل افراد برون‌گرا که در محیط‌های اجتماعی شکوفا می‌شوند.

• دستگاه سیستم عصبی – Nervous   system:

شبکه پیچیده‌ای از سلول‌هاست که اطلاعات را در بدن منتقل و پردازش می‌کند. این شامل سیستم عصبی مرکزی (CNS) و سیستم عصبی محیطی (PNS) است.

• دوران کودکی – Babyhood:

به مرحله اولیه نوزادی اشاره دارد که شامل دوره از تولد تا کودکی می‌شود. زمان رشد سریع جسمی و شناختی است.

• دندریت‌ها – Dendrites:

امتداد شاخه‌ای نورون‌ها هستند که سیگنال‌های الکتریکی را از سایر سلول‌های عصبی دریافت و منتقل می‌کنند و ارتباط در سیستم عصبی را تسهیل می‌کنند.

• دوسوگرایی – Ambivalence:

حالتی از داشتن احساسات مختلط یا متضاد در مورد یک فرد، موقعیت یا تصمیم خاص است که اغلب منجر به عدم‌اطمینان و تردید می‌شود.

دوقلوهای برادر / دوقلوهای هتروزیگوت / دوقلوهای دو تخمکی – Fraternal twins/ Hetero zygotic twins /Dizygotic twins:

دوقلوهای برادر که دوقلوهای هتروزیگوت یا دو تخمکی نیز نامیده می‌شوند، از لقاح هم‌زمان دو تخمک مجزا توسط دو سلول اسپرم مجزا حاصل می‌شوند که منجر به ایجاد خواهر و برادرهایی می‌شود که حدود ۵۰ درصد از مواد ژنتیکی خود را به اشتراک می‌گذارند.

• دوقلوهای هموزیگوت – Homozygotic  twins /Monaural twins:

که به‌عنوان دوقلوهای همسان نیز شناخته می‌شوند، از یک تخمک بارور شده منشأ می‌گیرند که به دو جنین تقسیم می‌شود. آنها تقریباً ۱۰۰٪ از مواد ژنتیکی خود را به اشتراک می‌گذارند و از نظر ژنتیکی یکسان هستند.

• دوقلوهای تک تخمی / دوقلوهای آنزیگوتیک – Monozygotic  twins / Zygotic  twins:

دوقلوهای تک تخمی که معمولاً به دوقلوهای همسان یا آنزیگوتیک گفته می‌شود، از یک تخمک بارور شده رشد می‌کنند که بعداً به دو جنین تقسیم می‌شود. آنها مواد ژنتیکی یکسانی دارند.

• دوره جنینی – Fetal  period:

دوره جنینی از ۹ هفته پس از لقاح تا زمان تولد است. در ۹ هفتگی، جنین اندام‌ها و ساختارهای بدنی اصلی را توسعه داده است، بنابراین جنین محسوب می‌شود. رشد مغز تسریع می‌شود و بدن به سرعت در رحم به اندازه و وزن اضافه می‌کند. جنین در ۱۲ هفتگی شروع به حرکت می‌کند و پاسخ به محرک‌ها قابل‌مشاهده است. در هفته ۳۷، جنین کامل با سیستم‌های اندامی آماده برای زایمان و زندگی مستقل نوزاد در نظر گرفته می‌شود. دوره جنینی با تغذیه، سطح استرس مادر، سموم و سایر شرایط محیطی مؤثر بر رشد، آسیب پذیری شدید را نشان می‌دهد. حمایت از سلامت مادران باردار برای بلوغ مثبت جنین حیاتی است.

• دوره رویان – Embryonic  period:

دوره جنینی مرحله اولیه رشد قبل از تولد است که از هفته دوم تا پایان هفته هشتم پس از لقاح ادامه می‌یابد و در طی آن اندام‌ها و ساختارهای اصلی شروع به شکل‌گیری می‌کنند.

• دوره زیگوت – Zygote  period:

نشان‌دهنده مرحله اولیه رشد قبل از تولد است که از زمان لقاح شروع می‌شود و با لانه‌گزینی تخمک بارور شده در دیواره رحم به پایان می‌رسد.

• داروهای ضداضطراب – Antianxiety  Drugs:

داروهایی که برای کاهش علائم اختلالات اضطرابی، ترویج آرامش و کاهش نگرانی یا ترس بیش از حد استفاده می‌شوند.

• ذهن / ذهنیت – mind / mentality:

فرآیندهای ذهنی، افکار، احساسات و آگاهی فرد را در بر می‌گیرد. این مرکز تمرکز روان‌شناسی و علوم‌شناختی است.

• رسش – بلوغ – maturation:

به فرآیند طبیعی و ژنتیکی تعیین شده رشد و تکامل اشاره دارد که منجر به تغییرات فیزیکی، شناختی و عاطفی در یک ارگانیسم می‌شود.

• رشد – Development:

در روان‌شناسی، فرآیند رشد و تغییر فیزیکی، شناختی، عاطفی و اجتماعی مادام‌العمر است که در افراد رخ می‌دهد.

• رشد ادراکی – Perceptual development:

شامل بلوغ فرآیندهای حسی و شناختی فرد است که منجر به افزایش درک و درک جهان می‌شود.

• رشد مستمر –  Continuous  Development:

رشد مستمر دیدگاهی در روان‌شناسی رشد است که رشد را به‌عنوان یک فرآیند تدریجی و مداوم، به‌جای مجموعه‌ای از مراحل یا نقاط عطف متمایز می‌بیند.

• رشد جنسی – Sexual  development:

شامل تغییرات فیزیکی، روانی و اجتماعی مربوط به بلوغ جنسی و باروری فرد می‌شود.

• رشد روانی اجتماعی – psychosocial  development:

رشد روانی اجتماعی به شخصیت و رشد اجتماعی اشاره دارد که از طریق تعامل مداوم بین ظرفیت‌های روانی و محیط اجتماعی تعیین می‌شود. نظریه‌پردازانی مانند اریکسون مراحل رشد روانی اجتماعی را در طول زندگی بر اساس مدیریت بحران‌ها و ایجاد نقاط قوت نفس پیشنهاد کردند. برای نوجوانان، وظایف کلیدی توسعه هویت و گذار به استقلال است. بزرگسالان باید صمیمیت در مقابل انزوا، مولد بودن در مقابل رکود، و یکپارچگی نفس در مقابل ناامیدی را مدیریت کنند. تسلط موفقیت‌آمیز بر هر مرحله منجر به نتایج شخصیتی سالم می‌شود که برای وظایف و نقش‌های جدید زندگی مناسب است. شکست‌ها می‌توانند باعث ناسازگاری شوند. زمینه‌هایی مانند خانواده، همسالان، کار و فرهنگ همگی رشد روانی اجتماعی را شکل می‌دهند.

• رشد شناختی – cognitive  development:

پیشرفت توانایی‌های فکری از جمله یادگیری، حافظه، استدلال و حل مسئله در طول عمر است. ژان پیاژه نظریه داد که عملکرد شناختی از طریق ساخت فعال نقشه‌های ذهنی یا طرح‌واره‌ها رشد می‌کند. همان‌طور که اطلاعات جدید جذب می‌شود و طرح‌واره‌ها جا می‌گیرند، ظرفیت‌ها در مراحلی مانند ماندگاری شی، تفکر نمادین و عملیات انتزاعی گسترش می‌یابد. لو ویگوتسکی پیشنهاد کرد رشد شناختی ابتدا به‌صورت اجتماعی و سپس به‌صورت فردی از طریق داربست مهارت‌ها رخ می‌دهد. دیدگاه‌های پردازش اطلاعات و علوم اعصاب تغییرات مغزی را بررسی می‌کنند که دستاوردهای شناختی را ممکن می‌سازد. هم طبیعت و هم تربیت مسیرهایی را شکل می‌دهند که در بزرگسالی به اوج خود می‌رسند و سپس با افزایش سن به‌تدریج کاهش می‌یابند.

• رفتار اجتماعی – Social  behavior:

به اعمال و تعاملات افراد در یک زمینه اجتماعی اشاره دارد که بر نحوه واکنش آنها به دیگران و محیطشان تأثیر می‌گذارد.

• رفتار اخلاقی – Moral  behavior:

شامل پایبندی به اصول، هنجارها و ارزش‌های اخلاقی هنگام تصمیم‌گیری و انجام اقدامات است.

• رفتاردرمانی – Behavior  Therapy:

یک رویکرد درمانی است که هدف آن تغییر و اصلاح رفتار با استفاده از تکنیک‌هایی مانند تقویت، تنبیه و شرطی‌سازی است.

• رشد رفتاری – Behavioral  cooping:

شامل کارکردن افراد با هم و همکاری برای دستیابی به اهداف یا اهداف مشترک است که اغلب در محیط‌های اجتماعی و سازمانی دیده می‌شود.

• رفتار ناسازگار – Behavioral  maladaptive:

به اعمال یا رفتارهایی اطلاق می‌شود که به رفاه فرد کمک نمی‌کند یا مانع انطباق او با محیط می‌شود.

• رقابت – competition:

یک تعامل اجتماعی و اقتصادی است که در آن افراد یا گروه‌ها برای منابع محدود، شناخت یا موفقیت رقابت می‌کنند که به طور بالقوه منجر به بهبود عملکرد یا استرس می‌شود.

• روانپزشک – psychiatrist:

پزشکی است که در تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری‌های روانی و اختلالات عاطفی تخصص دارد و اغلب در صورت لزوم دارو تجویز می‌کند.

• روان‌درمانی – psychotherapy:

شکلی از درمان است که شامل صحبت با یک درمانگر یا مشاور آموزش‌دیده برای رسیدگی به مسائل عاطفی و روانی است که هدف آن ارتقای رفاه و رشد شخصی است.

• روان‌شناسی – psychology:

مطالعه علمی رفتار، افکار و احساسات است که به دنبال درک و توضیح فرآیندها و رفتارهای ذهنی انسان و حیوان است.

• روان‌شناسی مدرسه – school psychology:

یک‌رشته تخصصی در روان‌شناسی است که بر ارزیابی و رسیدگی به نیازهای روان‌شناختی و آموزشی دانش‌آموزان، اغلب در محیط مدرسه تمرکز دارد.

• روان‌شناس بالینی – clinical psychologist:

متخصصانی هستند که برای افرادی که مشکلات سلامت روان یا چالش‌های عاطفی را تجربه می‌کنند، مداخلات درمانی را تشخیص داده و ارائه می‌کنند.

• روان‌شناسان مدرسه – School  psychologists:

در محیط‌های آموزشی کار می‌کنند و از دانش‌آموزان، والدین و مربیان حمایت می‌کنند تا به نگرانی‌های تحصیلی، اجتماعی و عاطفی رسیدگی کنند.

• روان‌شناسان مشاوره – Consulting psychologists / Counseling  psychologists :

 به افرادی که با مشکلات شخصی، اجتماعی یا عاطفی سروکار دارند راهنمایی و حمایت می‌کنند و به آنها کمک می‌کند تا با این مشکلات کنار بیایند و تغییرات مثبت ایجاد کنند.

• روان‌شناسی آموزشی – Educational  psychology:

روان‌شناسی تربیتی بر درک فرآیندهای یادگیری و تدریس، مطالعه چگونگی کسب دانش و مهارت‌های دانش‌آموزان در محیط‌های آموزشی متمرکز است.

• روان‌شناسی سلامت – Health  psychology:

به بررسی عوامل روان‌شناختی می‌پردازد که بر سلامت جسمانی و بهزیستی تأثیر می‌گذارند، از جمله رفتار، احساسات و مدیریت استرس.

• روان‌شناسی سازمانی – organizational  psychology:

که به‌عنوان روان‌شناسی صنعتی – سازمانی نیز شناخته می‌شود، بر مطالعه رفتار انسان در محیط کار تمرکز دارد. موضوعاتی مانند رضایت شغلی، انگیزه کارکنان، رهبری و فرهنگ‌سازمانی را بررسی می‌کند.

• روان‌شناسی فیزیولوژیکی – Physiological  psychology:

ارتباط بین مغز و رفتار را بررسی می‌کند و چگونگی تأثیر فرآیندهای عصبی بر اعمال، احساسات و ادراک را بررسی می‌کند.

• روایی – Validity:

معیاری برای سنجش دقت و صحت یک ابزار ارزیابی یا تحقیق است. ارزیابی می‌کند که آیا ابزار آنچه را که قصد اندازه‌گیری آن را دارد اندازه‌گیری می‌کند یا خیر.

• روش تجربی – Experimental  Method:

یک رویکرد پژوهشی است که شامل آزمایش‌های کنترل‌شده برای بررسی روابط علت و معلولی در روان‌شناسی است.

• روش نظرسنجی – Survey  method:

روش پیمایش داده‌ها را از طریق پرسش‌نامه یا مصاحبه از افراد جمع‌آوری می‌کند و بینشی در مورد نگرش‌ها، نظرات و رفتارها ارائه می‌دهد.

• روش مشاهده – Observation  method:

مشاهده شامل مشاهده و ثبت رفتار در یک محیط طبیعی یا کنترل شده است که به محققان امکان می‌دهد اطلاعات ارزشمندی در مورد اعمال انسان جمع‌آوری کنند.

• روش همبستگی – Correlation  method:

روابط آماری بین متغیرها را بررسی می‌کند و تعیین می‌کند که آیا آنها مرتبط هستند، اگرچه لزوماً نشان‌دهنده علیت نیستند.

• رؤیا – Dream:

رؤیاها قلمروی اسرارآمیز آگاهی هستند که در آن ذهن ما تجارب واضح و اغلب نمادین را در طول خواب با تعابیر متفاوت ایجاد می‌کند.

• رویکرد پدیدارشناسی – Phenomenological  approach:

رویکرد پدیدارشناختی با تأکید بر ادراک و آگاهی شخصی به دنبال درک تجربیات انسانی از دیدگاه فرد است.

• رویکرد رفتارگرایی – Behaviorist approach:

رویکرد رفتارگرایانه رفتار را به‌عنوان پاسخی به محرک‌ها موردمطالعه قرار می‌دهد و بر اعمال قابل‌مشاهده و نقش شرطی‌سازی در شکل‌دادن به رفتار تأکید می‌کند.

• رویکرد رفتاری – Behavioral approach:

بر تأثیر محیط بر رفتار متمرکز است و بر یادگیری از طریق تقویت و تنبیه تأکید دارد.

• روانکاوی – Psychoanalysis:

که توسط زیگموند فروید پایه‌گذاری شده است، به ضمیر ناخودآگاه می‌پردازد و چگونگی تأثیر امیال و تعارضات سرکوب شده بر رفتار و سلامت روان را بررسی می‌کند.

• رویکرد شناختی – Cognitive  approach:

فرآیندهای ذهنی مانند ادراک، حافظه، حل مسئله و تصمیم‌گیری را برای درک رفتار انسان بررسی می‌کند.

• رهبری – Leadership:

شامل هدایت و تأثیرگذاری بر افراد یا گروه‌ها برای دستیابی به اهدافی است که اغلب با سبک‌ها و کیفیت‌های مختلف رهبری مشخص می‌شود.

• زیگموند فروید – Sigmund  Freud:

از پیشگامان روانکاوی بود که ضمیر ناخودآگاه را کاوش کرد و نظریه‌هایی را در مورد نقش تمایلات ناخودآگاه و مکانیسم‌های دفاعی توسعه داد.

• زیگوت – Zygote:

سلول اولیه‌ای است که از ادغام یک اسپرم و یک تخمک در طی لقاح تشکیل می‌شود و روند رشد جنینی را آغاز می‌کند.

• زبان – Language:

یک سیستم پیچیده ارتباطی با استفاده از نمادها و قوانین است که به انسان اجازه می‌دهد افکار، ایده‌ها و احساسات را منتقل کند.

• زمینه‌یابی – نظرسنجی – Survey:

نظرسنجی‌ها ابزار تحقیقی هستند که داده‌ها را از افراد از طریق پرسش‌نامه یا مصاحبه جمع‌آوری می‌کنند و به درک نگرش‌ها، نظرات و رفتارها کمک می‌کنند.

• ژنوتیپ – Genotype:

به ترکیب ژنتیکی یک فرد اشاره دارد که شامل ژن‌های خاصی است که از والدینش به ارث رسیده است.

• ژن – gene:

بخشی از DNA است که اطلاعاتی را برای صفات یا عملکردهای خاص در رشد و عملکرد ارگانیسم رمزگذاری می‌کند.

• سازگاری اجتماعی – Adjustment:

توانایی سازگاری و عملکرد مؤثر در محیط‌های اجتماعی، حفظ روابط و رفتارهای مثبت است.

• سازمان مفهومی – Conceptual  organize:

شامل ساختاردهی اطلاعات و ایده‌ها در دسته‌ها و چارچوب‌های معنادار برای درک و بازیابی آسان‌تر است.

• سطح پست متعارف – Postconventional  level:

در نظریه رشد اخلاقی کولبرگ، سطح پساقراردادی بالاترین مرحله را نشان می‌دهد، جایی که افراد تصمیمات اخلاقی را بر اساس اصول اخلاقی جهانی قرار می‌دهند.

• سطح پیش متعارف – Preconventional  Level:

طبق گفته روان‌شناس لارنس کولبرگ، سطح پیش‌قراردادی، ابتدایی‌ترین مرحله در رشد استدلال اخلاقی است. در این مرحله خودخواهانه، کودکان خردسال هنوز نمی‌توانند قوانین اجتماعی را درک کنند یا از آنها پیروی کنند. در عوض، آنها اخلاق را بر اساس اطاعت، منفعت شخصی و اجتناب از مجازات قضاوت می‌کنند. حتی اعمال اجتماعی به دنبال پاداش شخصی است. تفکر پیش متعارف در کودکان زیر ۹ سال رایج است، اما بزرگسالان نیز می‌توانند در این سطح ساده از قضاوت اخلاقی باقی بمانند. رشد به سطح متعارف بعدی، آغاز درک هنجارهای اجتماعی مشترک درست و غلط است. برخی از افراد به سمت استدلال اخلاقی انتزاعی پسا متعارف پیش می‌روند.

• سطح متعارف – Conventional  level:

در مدل کولبرگ، سطح مرسوم بیانگر تصمیمات اخلاقی است که توسط هنجارهای اجتماعی و تمایل به تأیید دیگران هدایت می‌شوند.

• سطوح پردازش – Levels  of  processing:

سطوح تئوری‌پردازش بیان می‌کند که عمق پردازش شناختی بر اثربخشی رمزگذاری و بازیابی حافظه تأثیر می‌گذارد.

• سلامت روان – Mental  health:

سلامت روان به رفاه عاطفی، روانی و اجتماعی مربوط می‌شود که شامل جنبه‌هایی مانند خلق‌وخو، استرس و مقابله می‌شود.

• سلول – Cell:

واحد ساختاری و عملکردی همه موجودات زنده، سلول‌ها برای فرآیندهای زندگی ضروری هستند و در انواع مختلفی وجود دارند.

• سلول بدن – Body cell:

سلول‌های بدن بلوک‌های سازنده بدن انسان هستند که بافت‌ها و اندام‌ها را تشکیل می‌دهند و وظایف خاصی را انجام می‌دهند.

• سلول زاینده – Germ cell:

سلول‌های زاینده سلول‌های تخصصی هستند که گامت‌ها (اسپرم و تخمک) را ایجاد می‌کنند که مسئول انتقال اطلاعات ژنتیکی به فرزندان هستند.

• سوگیری – Orientation:

جهت‌گیری به آگاهی فرد از محیط، زمان و مکان اشاره دارد که برای درک زمینه‌اش حیاتی است.

• سامانهٔ عصبی خودمختار – Autonomic nervous system:

سیستم عصبی خودمختار عملکردهای غیرارادی بدن مانند ضربان قلب، هضم و تنفس را تنظیم می‌کند.

• سیستم عصبی مرکزی – Central nervous system:

از مغز و نخاع تشکیل شده است که بر اکثر عملکردهای حسی و حرکتی بدن نظارت دارد.

• سیستم هورمونی – Hormeney system:

ترشح هورمون‌ها را کنترل می‌کند که به‌عنوان پیام‌رسان برای تنظیم فرآیندهای مختلف بدن عمل می‌کنند.

• سیلاب -Syllable  :

واحدی از گفتار است که معمولاً از یک یا چند واج تشکیل شده و اساس زبان را تشکیل می‌دهد.

• شاخه پاراسمپاتیک – Parasympathetic  Branch:

سیستم عصبی خودمختار باعث استراحت و آرامش، کاهش ضربان قلب و کمک به هضم غذا می‌شود.

• شاخه دلسوزی – Sympathetic  Branch:

شاخه سمپاتیک سیستم عصبی خودمختار پاسخ “جنگ یا گریز” را فعال می‌کند و بدن را برای موقعیت‌های استرس‌زا آماده می‌کند.

• شبکیه چشم – Retina:

شبکیه یک لایه حساس به نور در پشت چشم است که حاوی سلول‌های گیرنده نوری است که مسئول ادراک بصری هستند.

• شخصیت – Personality:

مجموعه‌ای منحصربه‌فرد از صفات، رفتارها و ویژگی‌های یک فرد را در بر می‌گیرد که هویت او را مشخص می‌کند.

• شناخت – Cognition:

به فرآیندهای ذهنی مربوط به کسب، پردازش و استفاده از اطلاعات از جمله ادراک، حافظه و حل مسئله مربوط می‌شود.

• شناختی درمانی – Cognition  therapy:

یک درمان روان‌شناختی است که هدف آن اصلاح الگوهای افکار و باورهای منفی برای کاهش پریشانی عاطفی است.

• شیدایی – Mania:

یک اختلال خلقی است که با هیجان بیش از حد، تکانشگری و سطح انرژی بالا مشخص می‌شود که اغلب با اختلال دوقطبی همراه است.

• شیوه فرزندپروری والدینی – Parental  style:

به رویکردی اطلاق می‌شود که والدین در تربیت فرزندان خود به کار می‌برند که می‌تواند مقتدرانه، سهل‌گیرانه یا مستبدانه باشد.

• ضداجتماعی – Antisocial:

رفتار ضداجتماعی شامل نادیده‌گرفتن حقوق دیگران و هنجارهای اجتماعی است که به طور بالقوه منجر به اقدامات مجرمانه می‌شود.

• ضریب همبستگی – Correlation  coefficient/Coefficient of correlation:

آماری است که قدرت و جهت رابطه بین دو متغیر را کمیت می‌کند و به ارزیابی ارتباط آنها در تحقیق و آمار کمک می‌کند.

• طراحی تجربی – Experimental  design:

به طرح روشمند و ساختارمندی اطلاق می‌شود که در آزمایش‌های علمی برای بررسی سؤالات خاص مورداستفاده قرار می‌گیرد. این نشان می‌دهد که چگونه متغیرها دستکاری و اندازه‌گیری می‌شوند و نتایج معتبر و قابل‌اعتماد را تضمین می‌کند.

• طفولیت – دوران نوزادی – Infancy:

اولین مرحله رشد انسان است که معمولاً دو سال اول زندگی را در بر می‌گیرد. این یک دوره بحرانی است که با رشد سریع فیزیکی، شناختی و عاطفی مشخص می‌شود.

• عادت – Habit:

به رفتارها یا روال‌های تکراری و خودکار اشاره دارد. عادات می‌توانند هم مفید و هم مضر باشند و به زندگی روزمره و نتایج بلندمدت فرد شکل دهند.

• عزت‌نفس – Self esteem:

درک فرد از ارزش و ارزش خود است. تا حد زیادی بر اعتمادبه‌نفس، روابط و سلامت روان تأثیر می‌گذارد.

• عقده‌های پایه – Basal ganglia:

گروهی از ساختارهای مغز هستند که در کنترل حرکتی و یادگیری نقش دارند. آنها نقش کلیدی در تنظیم حرکت دارند و با اختلالاتی مانند بیماری پارکینسون مرتبط هستند.

• علاقه – Interest  :

به کنجکاوی یا تمایل فرد برای درگیرشدن با یک موضوع، فعالیت یا سرگرمی خاص مربوط می‌شود. می‌تواند یک عامل انگیزشی در یادگیری و اکتشاف باشد.

• علامت – Symptom:

نشانگر ذهنی یک بیماری یا بیماری است. این یک جزء مهم در تشخیص پزشکی است.

• علل خودکشی – Suicide Causes:

شامل تعامل پیچیده‌ای از عوامل روانی، اجتماعی و محیطی است که ممکن است فرد را به فکر یا خودکشی سوق دهد. خودکشی دلایل پیچیده متعددی دارد که معمولاً ترکیبی از عوامل را شامل می‌شود. عوامل خطر عبارتند از بیماری‌های روانی مانند افسردگی و دوقطبی. سوءمصرف الکل یا مواد مخدر؛ بیماری‌های فیزیکی مزمن و دردهای مزمن. عوامل خطر روانی اجتماعی عبارتند از: انزوای اجتماعی، رویدادهای آسیب‌زای زندگی مانند ازدست‌دادن شغل یا طلاق، سابقه خانوادگی خودکشی، فقر و سرکوب. تکانشگری عمل بر روی افکار خودکشی را که به دلیل این شرایط مستعد وجود دارد، تسهیل می‌کند. خودکشی اغلب شامل احساس ناامیدی است که در آن مرگ تنها تسکین به نظر می‌رسد. دسترسی به وسایل کشنده مانند سلاح گرم خطر را تشدید می‌کند. عوامل پیشگیرانه عبارتند از حمایت اجتماعی، دینداری، مهارت‌های مقابله‌ای مثبت و دسترسی به مراقبت‌های روانی؛ بنابراین خودکشی از تعامل آسیب‌پذیری‌های ژنتیکی، روانی، اجتماعی و محیطی ناشی می‌شود.

• علوم‌انسانی – Human  sciences:

شامل رشته‌هایی مانند روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی است که رفتار، جامعه و فرهنگ انسان را از منظر علمی مطالعه می‌کنند.

• عملکرد – Performance:

به معنای اجرای وظایف، اقدامات یا رفتارهایی است که اغلب از نظر کیفیت و کارایی ارزیابی می‌شوند. در حوزه‌های مختلف، از ورزش گرفته تا دانشگاه، بسیار مهم است.

• غدد درون‌ریز – Endocrine  glands:

هورمون‌هایی تولید می‌کنند که عملکردهای بدن را تنظیم می‌کنند. غده هیپوفیز یک غده درون‌ریز حیاتی است که در مغز قرار دارد و ترشح هورمون‌ها را کنترل می‌کند.

• غده هیپوفیز – Pituitary:

روان‌شناسی مطالعه علمی ذهن و رفتار انسان است. طیف وسیعی از موضوعات از جمله احساسات، شناخت، ادراک و تعاملات اجتماعی را در بر می‌گیرد. درک روان‌شناسی به ما کمک می‌کند تا بینشی در مورد رفتار و فرآیندهای ذهنی انسان به دست آوریم و در زمینه‌هایی مانند درمان، آموزش و بازاریابی مشارکت کنیم. از سوی دیگر، غده هیپوفیز که در پایه مغز قرار دارد، اغلب به‌عنوان “غده اصلی” شناخته می‌شود؛ زیرا نقش مهمی در تنظیم هورمون‌های مختلف دارد که رشد، متابولیسم و سایر عملکردهای بدن را کنترل می‌کنند.

• فرار – Escape:

عمل جستجوی تسکین یا اجتناب از ناراحتی، استرس، یا موقعیت‌های چالش‌برانگیز را توصیف می‌کند.

• فراشناخت – Metacognition:

شامل آگاهی و کنترل فرآیندهای شناختی خود از جمله تفکر، یادگیری و حل مسئله است. فراشناخت به تفکر در مورد فرآیندهای فکری خود اشاره دارد. این شامل خوداندیشی در مورد چگونگی یادگیری و نظارت بر شناخت است. توانایی‌های فراشناختی کلیدی شامل هدایت توجه، ارزیابی دانش فعلی، برنامه‌ریزی نحوه نزدیک‌شدن به یک کار، ارزیابی پیشرفت و تنظیم استراتژی‌ها است. این مهارت‌ها به یادگیری معنادار، مطالعه کارآمد و غلبه بر نارسایی‌های درک مطلب از طریق عیب‌یابی اجازه می‌دهد. کودکان کوچک‌تر فراشناخت محدودی دارند و به راهنمایی بیرونی وابسته هستند. ظرفیت فراشناختی تا حد زیادی در نوجوانی و اوایل بزرگسالی با بالغ‌شدن قشر جلوی مغز گسترش می‌یابد. یادگیرندگان خبره کنترل فراشناختی گسترده‌ای را بر تفکر و ادغام اطلاعات جدید در چارچوب‌های دانش موجود نشان می‌دهند.

• فراموشی – Forgetting:

ناتوانی در به‌خاطرآوردن اطلاعات آموخته شده قبلی است که می‌تواند به دلیل عوامل مختلفی مانند تداخل، پوسیدگی یا شکست در بازیابی رخ دهد.

• فرآیندهای شناختی – Cognitive processes:

به فعالیت‌های ذهنی مانند ادراک، حافظه، حل مسئله و تصمیم‌گیری اشاره دارد که زیربنای تفکر و یادگیری انسان است.

• فرآیندهای ناخودآگاه – Unconscious  processes:

فعالیت‌های ذهنی هستند که بدون آگاهی آگاهانه رخ می‌دهند و اغلب در روانکاوی و روان‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

• فرضیه – Hypothesis:

یک گزاره قابل آزمایش یا حدس تحصیل شده در مورد یک پدیده است که اساس تحقیق علمی را تشکیل می‌دهد.

• فرضیه علمی – Scientific  hypothesis:

عبارتی است که به‌خوبی فرمول‌بندی شده و قابل ابطال است که برای هدایت تحقیق و آزمایش تجربی استفاده می‌شود.

• فشار – Push:

به معنای اعمال نیرو یا فشار است که اغلب به‌صورت استعاری برای توصیف انگیزه یا تأثیر خارجی استفاده می‌شود.

• فشار روانی – Stress:

واکنش بدن به موقعیت‌های چالش‌برانگیز است که واکنش‌های فیزیولوژیکی و روان‌شناختی را تحریک می‌کند که می‌تواند سازگار یا مضر باشد.

• فنوتیپ – Phenotype:

به صفات و ویژگی‌های قابل‌مشاهده یک فرد اشاره دارد که از تعامل ژنتیک و محیط حاصل می‌شود.

• قضاوت اخلاقی – Moral  judgment:

شامل تصمیم‌گیری‌های اخلاقی و ارزیابی درستی یا نادرستی اعمال بر اساس ارزش‌های شخصی یا اجتماعی است.

• کروموزوم – Chromosome:

یک ساختار نخ مانند درون سلول‌ها است که حامل اطلاعات ژنتیکی است. انسان در هر هسته سلولی دارای ۴۶ کروموزوم (۲۳ جفت) است.

• کفایت – Adequency:

نشان‌دهنده کفایت یا مناسب‌بودن برای یک هدف یا استاندارد خاص است.

• کولبرگ – Kohlberg:

یک روان‌شناس بود که به‌خاطر مراحل رشد اخلاقی‌اش که چگونگی تکامل استدلال اخلاقی افراد در طول زمان را توصیف می‌کند، شهرت داشت.

• کل‌گرایی – Holism:

رویکردی فلسفی است که بر درک سیستم‌ها یا پدیده‌ها به‌عنوان یک کل تأکید می‌کند، نه اینکه آنها را به بخش‌های مجزا تقسیم کند.

• کوشش و خطا – Trail  and  error:

یک استراتژی حل مسئله است که شامل تلاش‌های مکرر و یادگیری از اشتباهات است.

• گروه آزمایش – Experiment  group:

شامل شرکت‌کنندگان در یک آزمایش است که در معرض متغیر موردمطالعه قرار گرفته‌اند و مقایسه با گروه کنترل را تسهیل می‌کند.

• گروه‌درمانی – Group therapy:

گروه درمانی یک رویکرد درمانی است که در آن افراد با مسائل یا نگرانی‌های مشابه در یک محیط گروهی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و دریافت حمایت ملاقات می‌کنند.

• گروه کنترل – Control group:

به‌عنوان یک خط پایه در آزمایش‌ها عمل می‌کند، نه در معرض درمان تجربی، و امکان مقایسه برای ارزیابی اثرات درمان را فراهم می‌کند.

• گیرنده – Receptor:

یک ساختار تخصصی در سلول‌ها یا اندام‌ها است که محرک‌های خاصی مانند انتقال‌دهنده‌های عصبی یا هورمون‌ها را شناسایی کرده و به آن‌ها پاسخ می‌دهد. در روان‌شناسی، گیرنده به نورونی اطلاق می‌شود که محرک‌های حسی را از درون بدن یا محیط بیرونی دریافت می‌کند و به آن پاسخ می‌دهد. گیرنده‌ها انرژی محرک فیزیکی را به سیگنال‌های الکتروشیمیایی منتقل می‌کنند تا به‌عنوان احساسات، عواطف یا حالت‌های فیزیولوژیکی تفسیر شوند. انواع اصلی گیرنده‌های حسی شامل گیرنده‌های نوری برای نور، گیرنده‌های مکانیکی برای فشار و لمس، گیرنده‌های شیمیایی برای مواد شیمیایی، گیرنده‌های حرارتی برای دما، و گیرنده‌های درد برای درد هستند. گیرنده‌های درونی در سراسر بدن گرسنگی، برانگیختگی، فشارخون و سایر شرایط فیزیولوژیکی را کنترل می‌کنند. گیرنده‌ها با سطوح محرک ثابت سازگار می‌شوند؛ اما به تغییر حساس می‌مانند. تراکم گیرنده‌ها در ساختارها متفاوت است و بر حدت در نواحی مختلف تأثیر می‌گذارد.

• گیرنده‌های شبکیه – Receptors  in  retina:

سلول‌هایی در شبکیه هستند که نور را به سیگنال‌های عصبی تبدیل می‌کنند و بینایی را قادر می‌سازند.

• لقاح / لقاح تلفیقی – Fertilization /Fecundation:

یک تخمک و یک سلول اسپرم است که شروع به توسعه یک ارگانیسم جدید می‌کند.

• لکه زرد – ماکولا لوتئا – Macula lutea:

ماکولا لوتئا، همچنین به‌عنوان ماکولا یا لکه زرد شناخته می‌شود، ساختاری در شبکیه چشم است که حاوی غلظت بالایی از گیرنده‌های نوری است که دید مرکزی و دقیق را امکان‌پذیر می‌کند. فووئا مرکز ماکولا را تشکیل می‌دهد و بیشترین حدت بینایی شبکیه را با تراکم ۲۰۰۰۰۰ مخروط در میلی‌متر فراهم می‌کند. این ناحیه نور را از میدان بینایی مرکزی دریافت می‌کند و به ما امکان می‌دهد اجسام را مستقیماً جلوتر ببینیم. در مقابل، دید محیطی به میله‌هایی بافاصله زیاد متکی است که برای تشخیص حرکت و دید در شب تنظیم شده‌اند. دژنراسیون ماکولا مرتبط با افزایش سن که به ماکولا آسیب می‌رساند، یکی از دلایل اصلی نابینایی است. بدون ماکولا، تصاویر فاقد جزئیات دقیق هستند و تار یا پیکسلی به نظر می‌رسند.

• لوب جداری – Parietal  lobe:

اکسیپیتال، پیشانی و گیجگاهی چهار ناحیه اصلی مغز هستند که هر کدام مسئول عملکردهای شناختی مختلف و پردازش اطلاعات حسی هستند.

• لوب اکسیپیتال – Occipital  lobe:

ناحیه‌ای از مغز که مسئول پردازش اطلاعات بصری است.

• لوب فرونتال – Frontal  lobe:

با عملکردهای اجرایی، تصمیم‌گیری و شخصیت مرتبط است.

• لوب پیشانی – Temporal  lobe:

بر مهارت‌های حرکتی و عملکردهای شناختی بالاتر نظارت می‌کند.

• مزلو، آبراهام – Maslow Abraham :

 یک روان‌شناس بود که به دلیل سلسله‌مراتب نیازها که انگیزه‌های انسان را در یک هرم ترسیم می‌کند، از نیازهای اولیه فیزیولوژیکی تا خودشکوفایی، شناخته می‌شود.

• متغیر عنصر – Variable:

یا عاملی است که می‌تواند در یک مطالعه پژوهشی تغییر کند یا تغییر کند.

• متغیر مستقل – Independent variable:

متغیری است که محقق در یک آزمایش برای آزمایش تأثیر آن بر متغیر وابسته دستکاری می‌کند.

• متغیر وابسته – Dependent  Variable:

نتیجه یا معیاری است که تحت‌تأثیر تغییرات متغیر مستقل است.

• محرک (تحریک‌کننده)– Excitant/ Stimulus:

یک رویداد یا ورودی است که پاسخی را در یک موجود زنده ایجاد می‌کند.

• محیط – Environment   :

شامل محیط بیرونی و شرایطی است که بر یک ارگانیسم یا سیستم تأثیر می‌گذارد.

• محیط‌های پس از تولد – Environment:

• • محیط خانه:

خانه محیط اولیه کودک پس از تولد است. پایه و اساس احساس امنیت، دلبستگی و رفاه کودک را ایجاد می‌کند. محیط خانه حمایتی و پرورشی برای توسعه سالم حیاتی است.

جنبه‌های محیط خانه شامل کیفیت فرزندپروری، ایمنی، حضور مراقبین و دردسترس‌بودن حمایت عاطفی و مادی است.

• • محیط خانواده:

واحد خانواده متشکل از والدین، خواهر و برادر و اعضای خانواده گسترده است. به طور قابل‌توجهی بر اجتماعی شدن، ارزش‌ها و هویت فرهنگی کودک تأثیر می‌گذارد.

یک محیط خانوادگی پرورش‌دهنده، ثبات عاطفی، مهارت‌های اجتماعی و احساس تعلق را تقویت می‌کند.

• • محیط مدرسه:

با رشد کودکان، مدرسه به محیطی برجسته تبدیل می‌شود. آنها را با آموزش رسمی، تعاملات اجتماعی با همسالان و یک‌روال منظم آشنا می‌کند.

محیط مدرسه رشد شناختی، مهارت‌های اجتماعی را شکل می‌دهد و فرصت‌هایی را برای یادگیری و رشد شخصی فراهم می‌کند.

• • محیط همتا:

تعامل با همسالان در دوران کودکی و نوجوانی تأثیرگذار است. روابط همسالان می‌تواند به رشد مهارت‌های اجتماعی، عزت‌نفس و شکل‌گیری هویت فرد کمک کند.

محیط‌های مثبت همسالان، دوستی سالم و توسعه اجتماعی را ترویج می‌کند.

• • محیط جامعه:

جامعه از جمله محله، منابع محلی و فعالیت‌های فوق‌برنامه در رشد کودک نقش دارد.

دسترسی به منابع اجتماعی، ایمنی و فرصت‌های مشارکت خارج از برنامه به رشد کامل کودک کمک می‌کند.

• • محیط فرهنگی:

پیشینه فرهنگی کودک عمیقاً بر ارزش‌ها، باورها، سنت‌ها و زبان آنها تأثیر می‌گذارد. محیط‌های فرهنگی هویت را شکل می‌دهند و به احساس تعلق کمک می‌کنند.

پذیرش و احترام به محیط‌های فرهنگی متنوع برای ارتقای فراگیر بودن و احساس شهروندی جهانی بسیار مهم است.

• • محیط دیجیتال:

در عصر مدرن، محیط دیجیتال اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است. قرارگرفتن در معرض رسانه‌های دیجیتال، فناوری و اینترنت بر رشد شناختی و دسترسی به اطلاعات کودک تأثیر می‌گذارد.

راهنمایی دقیق برای اطمینان از تعاملات ایمن و سودمند در محیط دیجیتال ضروری است.

• • محیط طبیعی:

دسترسی به محیط‌های طبیعی، پارک‌ها و فعالیت‌های بیرون از خانه برای سلامت جسمی و عاطفی کودک حیاتی است. طبیعت سلامت فیزیکی، خلاقیت و ارتباط با محیط را تقویت می‌کند.

یک محیط طبیعی پرورش‌دهنده، بازی در فضای باز، اکتشاف، و احساس سرپرستی برای سیاره را تشویق می‌کند.

• • فضای آموزشی:

به‌غیراز مدارس، محیط آموزشی کودک شامل فرصت‌هایی برای یادگیری خارج از برنامه درسی رسمی است. این محیط‌ها را می‌توان در کتابخانه‌ها، موزه‌ها و برنامه‌های بعد از مدرسه یافت.

این تنظیمات تجارب یادگیری تکمیلی را ارائه می‌دهند که دانش و مهارت‌های کودک را افزایش می‌دهد.

• • محیط مذهبی و معنوی:

برای خانواده‌هایی که دارای اعتقادات مذهبی یا معنوی هستند، محیط مذهبی می‌تواند نقش بسزایی در رشد اخلاقی و اخلاقی کودک داشته باشد.

آموزه‌ها و مناسک دینی به ارزش‌ها، احساس هدف و مشارکت جامعه کمک می‌کند.

• • محیط بهداشت و درمان:

دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی باکیفیت، پزشکان اطفال و امکانات پزشکی برای سلامت جسمانی کودک ضروری است.

محیط‌های مراقبت‌های بهداشتی به پیشگیری و درمان بیماری کمک می‌کند و از سلامت کلی کودک حمایت می‌کند.

• • محیط تغذیه:

محیط تغذیه کودک شامل دسترسی به غذای سالم، انتخاب‌های غذایی و عادات غذایی خانواده است.

یک محیط مغذی از رشد فیزیکی و رشد مغز کودک حمایت می‌کند.

• • محیط عاطفی و روانی:

محیط عاطفی و روانی درون خانواده عمیقاً بر رشد عاطفی و رفاه کودک تأثیر می‌گذارد.

یک محیط پرورشی و حمایت‌کننده عاطفی، انعطاف‌پذیری عاطفی و یک خودپنداره سالم را ارتقا می‌دهد.

• • محیط اقتصادی:

ثبات مالی و منابع در دسترس خانواده بر دسترسی کودک به آموزش، مراقبت‌های بهداشتی و فعالیت‌های فوق‌برنامه تأثیر می‌گذارد.

یک محیط اقتصادی امن به فرصت‌های کودک برای رشد و توسعه کمک می‌کند.

• محیط جنینی – Embryonic  Environment:

به شرایط و عوامل مؤثر بر رشد جنین در دوران بارداری اشاره دارد.

• مخچه – Cerebellum:

ناحیه‌ای از مغز است که نقش مهمی در هماهنگی، تعادل و مهارت‌های حرکتی ظریف دارد.

• مددکاری اجتماعی – Social work:

حرفه‌ای است که به افراد و جوامع کمک می‌کند تا با چالش‌های مختلف کنار بیایند و رفاه خود را بهبود بخشند.

• مراحل و توالی رشد – Stages  and  sequences of development:

پیشرفت‌ها و الگوهای معمولی در رشد فیزیکی، شناختی و عاطفی را در طول عمر توصیف می‌کند.

• مرحله تفکر قبل از عملیات – Preparational  thinking  stage:

مرحله‌ای از نظریه رشد شناختی ژان پیاژه است که با استفاده از نمادها و زبان مشخص می‌شود؛ اما مهارت‌های تفکر منطقی محدود در کودکان ۲ تا ۷ ساله است.

• مرحله حسی – حرکتی در نظریه رشد شناختی ژان پیاژه – Sensory –  motor  stage:

مرحله حسی – حرکتی مرحله اولیه از تولد تا حدود ۲ سالگی است. کودکان در این مرحله جهان را عمدتاً از طریق حواس و اعمال خود کاوش می‌کنند و به‌تدریج ماندگاری اشیای و کارکردهای شناختی اساسی را توسعه می‌دهند.

• مرحله عملیات رسمی همچنین در نظریه پیاژه – Formal  operations  stage:

مرحله عملیات رسمی معمولاً در دوران نوجوانی و به بعد رخ می‌دهد. در این مرحله افراد می‌توانند انتزاعی فکر کنند، استدلال منطقی داشته باشند و به تفکر فرضی و قیاسی بپردازند.

• مرحله عملیات عینی قبل از مرحله عملیات رسمی – Concrete  operations stage:

این مرحله (حدود ۷-۱۱ سالگی) با تفکر منطقی و سازماندهی شده مشخص می‌شود، اما هنوز به مفاهیم ملموس و ملموس محدود می‌شود.

• مشاهده – Observation:

عمل مشاهده، ادراک و ثبت وقایع، رفتارها یا پدیده‌ها به طور سیستماتیک برای جمع‌آوری اطلاعات و درک یک موضوع یا پدیده.

• مصاحبه – Interview:

یک مکالمه ساختاریافته یا بدون ساختار که در آن یک نفر (مصاحبه‌کننده) اطلاعات، نظرات یا پاسخ‌هایی را از شخص دیگر (مصاحبه‌شونده) دررابطه‌با موضوع یا موضوعی خاص جستجو می‌کند.

• مغز/انسفالون – Brain/ Encephalon:

اندام مرکزی سیستم عصبی مسئول پردازش اطلاعات حسی، افکار، احساسات و کنترل عملکردهای بدن است.

• مغز عقبی – Rhombencephalon/ Hind  brain:

ناحیه‌ای از مغز است که شامل مدولا، پونز و مخچه می‌شود. عملکردهای ضروری مانند تنفس، ضربان قلب و تعادل را کنترل می‌کند.

• مغز پیشین – Telencephalon / Fore  brain:

پیشرفته‌ترین قسمت مغز است و شامل قشر مغز می‌شود. مسئول عملکردهای شناختی؛ مانند تفکر، حل مسئله و احساسات است.

• مفهوم – Concept / Notion/ Conception:

سازه‌های ذهنی نشان‌دهنده ایده‌های کلی، مقوله‌ها یا درک چیزی، اغلب بر اساس ویژگی‌های مشترک. مفهوم یک مقوله یا بازنمایی ذهنی است که جوهر مشترک مجموعه‌ای از موارد را در بر می‌گیرد. مفاهیم، جزئیات متمایز را تحت یک معنای مشترک گروه‌بندی می‌کنند تا بتوان آن‌ها را به‌صورت شناختی به طور مؤثر پردازش کرد. آنها شباهت‌های کلیدی را به‌دوراز جزئیات سطح مورد خاص انتزاع می‌کنند. برخی از مفاهیم مانند مثلث، اشیای محسوس عینی را توصیف می‌کنند درحالی‌که مفاهیم انتزاعی مانند عدالت فاقد ارجاع فیزیکی هستند. مفاهیم، بلوک‌های اساسی سازنده دانش و اندیشه پیشرفته هستند. یادگیری مفهومی از طریق نمایش، آموزش و استنتاج الگوها اتفاق می‌افتد. مفاهیم در وضوح تعریف، درجه عضویت، متمایز بودن از سایر مفاهیم و ارتباط شخصی متفاوت است. ایجاد سیستم‌های مفهومی قوی و درعین‌حال انعطاف‌پذیر، هوش و حل مسئله را تسهیل می‌کند.

• مفهوم خودپنداره – Self concept:

ادراک شخص از خود که شامل باورها، صفات و عزت‌نفس اوست. نقش حیاتی در شکل‌دادن به هویت و رفتار فرد دارد.

• مهارت حرکتی – Motor  skill:

توانایی انجام اعمال یا حرکات فیزیکی، مانند دویدن، پریدن، یا دست خط.

• مهارت‌های حرکتی درشت – Gross  motor  skill:

شامل استفاده از گروه‌های عضلانی بزرگ‌تر برای انجام اقداماتی مانند راه‌رفتن، دویدن و پریدن است.

• مهارت‌های حرکتی ظریف – Fine  motor  skills:

استفاده از گروه‌های عضلانی کوچک‌تر برای فعالیت‌های دقیق مانند نوشتن، بستن دکمه‌های پیراهن یا نواختن یک آلت موسیقی.

• مهارت دستی – Manual  skill :

به توانایی استفاده از دست یا دستکاری اشیا بامهارت و دقت اشاره دارد.

• ناحیه بروکا – Broca’s Area:

ناحیه‌ای در مغز که معمولاً در لوب پیشانی چپ قرار دارد و در تولید زبان و گفتار نقش دارد.

• ناحیه ورنیکه – Wernicke’s Area:

ناحیه دیگری از مغز که به‌طورکلی در لوب گیجگاهی چپ قرار دارد و مسئول درک و درک زبان است.

• نارساخوانی – Dyslexia:

اختلال یادگیری که با وجودداشتن هوش متوسط یا بالاتر از حد متوسط، با مشکل در خواندن، املا و نوشتن مشخص می‌شود.

• ناکامی‌های یادگیری خاص – Specific  learning  failures:

به مشکلاتی در یادگیری یا تسلط بر مهارت‌ها یا موضوعات خاص اشاره دارد که اغلب به ناتوانی‌های یادگیری مربوط می‌شود.

• ناسازگاری – Mal adaptation/ Mal  adjustment:

ناتوانی در کنارآمدن مؤثر با خواسته‌ها و چالش‌های محیطی که اغلب منجر به مسائل عاطفی یا رفتاری می‌شود.

• ناکامی سرخوردگی – Frustration:

احساس ناامیدی یا آزردگی که زمانی ایجاد می‌شود که نیازها، اهداف یا خواسته‌های فرد برآورده نشود.

• ناکامی سرخوردگی بیرونی – External  frustration:

سرخوردگی ناشی از عوامل یا شرایط بیرونی که مانع پیشرفت یا رضایت فرد می‌شود.

• ناامیدی شخصی/سرخوردگی از خود – Personal Despair/Self-Frustration:

سرخوردگی ناشی از عوامل درونی، اغلب مربوط به خود شک و تردید، محدودیت‌های شخصی، یا اهداف شخصی برآورده نشده است.

• نظام ارزشی – Value  system:

مجموعه‌ای از اصول، باورها و معیارهای اخلاقی که تصمیمات، رفتارها و قضاوت‌های فرد را هدایت می‌کند.

• نظام شناختی – Cognitive  system:

شبکه‌ای از فرآیندها و عملکردهای ذهنی درگیر در ادراک، تفکر، یادگیری و حافظه.

• نظریه چامسکی – Chomsky . n . theory:

نظریه نوام چامسکی در مورد فراگیری زبان نشان می‌دهد که انسان‌ها توانایی ذاتی برای یادگیری زبان دارند و یک دستور زبان جهانی در زیربنای همه زبان‌ها وجود دارد. نظریه نوام چامسکی پیشنهاد می‌کند که انسان‌ها دارای یک دستگاه اکتساب زبان ذاتی (LAD) هستند که برای کسب سریع مهارت‌های زبانی در دوران کودکی تخصص دارد. LAD به کودکان اجازه می‌دهد تا با محدودکردن این یادگیری به پارامترهای ساختاری مشترک در همه زبان‌ها، اصول دستور زبان را به طور ضمنی از قرارگرفتن در معرض استنباط کنند. چامسکی علیه رفتارگرایی استدلال می‌کرد و ادعا می‌کرد که زبان از استعداد ناشی می‌شود نه فقط تقویت، زیرا کودکان جملاتی را تولید می‌کنند که قبلاً شنیده نشده بودند. مفهوم چامسکی از دستور زبان جهانی تأثیرگذار باقی می‌ماند، حتی اگر پیشنهاد LAD خاص کمتر مورد پذیرش قرار گیرد. تحقیقات در مورد چگونگی تعامل ظرفیت‌های شناختی درونی با محیط در کسب زبان ادامه دارد.

• نورون – Neuron:

واحد ساختمانی اساسی سیستم عصبی، مسئول انتقال و پردازش اطلاعات از طریق سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی.

• نورون – Neuron:

نورون‌ها بلوک‌های ساختمانی اساسی سیستم عصبی هستند که اطلاعات را از طریق سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی منتقل می‌کنند.

• نقش – Role:

الگوی رفتارها، انتظارات و کارکردهای مرتبط با موقعیت یا موقعیت خاص در جامعه یا گروه.

• نگرش – Attitude:

ارزیابی کلی یا احساسات یک فرد در مورد یک شیء، شخص، گروه یا مفهوم خاص که اغلب بر رفتارها و نظرات او تأثیر می‌گذارد.

• نماد – Symbol:

بازنمایی بصری، شنیداری یا مفهومی که چیزی فراتر از معنای تحت‌اللفظی آن را نشان می‌دهد یا نشان می‌دهد.

• نوجوانی – Adolescence:

مرحله انتقالی رشد بین کودکی و بزرگسالی که با تغییرات فیزیکی، شناختی و اجتماعی مشخص می‌شود.

• نیازهای ضروری – Essential  needs:

الزامات اساسی برای بقا و رفاه، از جمله غذا، آب، سرپناه و ایمنی. بر اساس روان‌شناسی انسان‌گرا، نیازهای روان‌شناختی ضروری به مواد مغذی اساسی موردنیاز برای بهزیستی، رشد و یکپارچگی کلی اشاره دارد. آبراهام مزلو نیازها را به نیازهای کمبودی مانند غذا، ایمنی و تعلق دسته‌بندی کرد که در صورت برآورده‌نشدن، انگیزه رفتار می‌کنند. خودشکوفایی در اوج مستلزم رشد مداوم است. کارل راجرز بر توجه مثبت بی‌قیدوشرط، همدلی و اصالت به‌عنوان موارد ضروری تأکید کرد. تئوری خود تعیین نیازهای اساسی برای استقلال، شایستگی و ارتباط را مطرح می‌کند. فقدان اینها باعث ناراحتی می‌شود. هنگامی که نیازهای ضروری برآورده می‌شود، افراد نشاط و هماهنگی درونی را تجربه می‌کنند. تئوری‌های عمده موافق هستند که پرورش نیازهای روانی اصلی باعث ایجاد عاملیت و رفتار انسانی می‌شود، درحالی‌که محرومیت منجر به اختلال در عملکرد می‌شود. نیازهای اساسی نظریه‌های زمینه‌ای که باعث شکوفایی انسان می‌شود.

• واج‌ها – Phonemes:

کوچک‌ترین واحدهای صوت در زبان که می‌توانند معنای یک کلمه را تغییر دهند.

• واژک – تکواژها – Morphemes:

کوچک‌ترین واحدهای معنی در یک‌زبان که ممکن است کل کلمات یا قطعاتی از کلمات (پیشوندها، پسوندها) باشند.

• واکنش‌های رفتاری و عاطفی – Behavioral  and  emotional  reactions:

پاسخ‌هایی به محرک‌های درونی یا بیرونی که شامل کنش‌های قابل‌مشاهده و واکنش‌های احساسی می‌شود.

• وجدان – Conscience:

سیستم هدایت اخلاقی و اخلاقی درونی فرد، تأثیرگذار بر تصمیمات و رفتارهای مبتنی بر درست و نادرست. 

• وراثت – Heredity:

انتقال صفات ژنتیکی از نسلی به نسل دیگر.

• وسواس اجباری – Obsessive – compulsive:

وضعیت سلامت روانی که با افکار مداوم و مزاحم (وسواس) و رفتارهای تکراری (اجبار) مشخص می‌شود. اختلال وسواس فکری اجباری (OCD) یک وضعیت اضطرابی مزمن است که با افکار مزاحم (وسواس) مشخص می‌شود که باعث ایجاد اضطراب شدید می‌شود که با رفتارهای تشریفاتی (اجبار) تسکین می‌یابد. وسواس فکری، تصاویر یا تکانه‌های مزاحم مداوم مانند ترس آلودگی، افکار تهاجمی، یا نگرانی بیش از حد با نظم و تقارن است. اجبارها رفتارهای تکراری مانند شستن، شمردن، چک‌کردن و تشریفات ذهنی هستند که برای کاهش ناراحتی انجام می‌شوند. OCD مبنای عصبی زیستی دارد؛ اما مدل‌سازی خانواده نیز در این امر نقش دارد. درمان شناختی – رفتاری با استفاده از مواجهه و پیشگیری از پاسخ بسیار مؤثر است. به همان اندازه که OCD ناتوان‌کننده است، نشان می‌دهد که چگونه فرآیندهای اضطرابی که برای محافظت ایجاد شده‌اند می‌توانند در افراط‌های پاتولوژیک ناسازگار شوند.

• ویگوتسکی – Levsemenovich  Vygotsky:

لو ویگوتسکی یک روان‌شناس بانفوذ روسی بود که نظریه اجتماعی – فرهنگی رشد شناختی را مطرح کرد. ویگوتسکی تأکید کرد که چگونه توانایی‌های شناختی از طریق فرآیندهای اجتماعی و ابزارهای فرهنگی مانند زبان پدیدار می‌شوند. منطقه مفهوم توسعه نزدیک او نشان می‌دهد که چگونه حل مسئله توسط بزرگسالان یا همسالان به کودکان امکان می‌دهد تا ظرفیت‌هایی فراتر از تلاش‌های مستقل کسب کنند. ویگوتسکی استدلال کرد که توسعه را نمی‌توان از بافت اجتماعی جدا کرد. نظریه او هر دو سطح بین‌فردی و فردی از عملکرد را ادغام می‌کند. اصول ویگوتسکی مانند یادگیری مشارکتی با آموزش ساخت‌گرایانه با تأکید بر کشف فعال همسو می‌شوند. اگرچه ویگوتسکی در جوانی مرد، ایده‌های او هنوز بر روان‌شناسی کودک و روش‌های آموزشی که استدلال انتزاعی را از طریق کشف جمعی ترویج می‌کنند، تأثیر می‌گذارد.

• ویلیام جیمز – Games .W.:
• روان‌شناس و فیلسوف پیشگام آمریکایی، اصطلاح «نهس» را برای توصیف «علم کوچک خود» ابداع کرد. جیمز کارکردهای درونی آگاهی و مطالعه تجربه شخصی را بررسی کرد. «نهس» نشان‌دهنده تلاشی بازیگوش برای بازنمایی بررسی درونی افکار، عواطف و آگاهی خود است.
  هانس سلیه – Hans  selye:

 پیشگام در مطالعه استرس که به دلیل کارش در مورد “سندرم سازگاری عمومی” (GAS) و نحوه واکنش بدن به عوامل استرس‌زا شناخته شده است.

• هذیان – Delusion:

یک باور نادرست و غیرمنطقی که در برابر عقل مقاوم است یا بر خلاف واقعیت است که اغلب در اختلالات روانپزشکی رخ می‌دهد. هذیان یک باور ثابت و نادرست است که علی‌رغم شواهد متناقض همچنان ادامه دارد. هذیان‌ها هنجارهای فرهنگی را نقض می‌کنند، تفکر آشفته را منعکس می‌کنند و فرد را به خود مشغول می‌کنند. آنها اغلب شامل پارانویایی مانند توهمات آزار و اذیت، ارجاع، درج افکار یا کنترل هستند. هذیان‌های عجیب‌وغریب با واقعیت در تضاد است، مانند بیگانگانی که معتقدند اندام‌های فرد را از بدن خارج کرده‌اند. هذیان در اختلالات روان‌پریشی مانند اسکیزوفرنی و همچنین شرایطی مانند افسردگی شدید با ویژگی‌های روان‌پریشی رخ می‌دهد. شرایط ارگانیک مانند زوال عقل نیز می‌تواند باعث ایجاد تفکر هذیانی شود. هذیان‌ها در مقابل تغییر مقاومت می‌کنند، حتی زمانی که با اثبات ارائه می‌شوند، زیرا شخص حقایقی را که با توهم مطابقت دارد تحریف یا رد می‌کند. ترکیب دارو با روان‌درمانی متمرکز بر آزمایش واقعیت، امیدی را برای به دست آوردن بینش در مورد ماهیت اشتباه باورهای هذیانی ایجاد می‌کند.

• هذیان بزرگ‌پنداری – Grandiose delusions :
  توهم خودبزرگ‌بینی در روان‌شناسی به یک سوگیری شناختی اشاره دارد که در آن افراد درک متورمی از اهمیت، توانایی‌ها یا دستاوردهای خود دارند. این سوگیری می‌تواند منجر به دست‌کم گرفتن توانایی‌های خود و کم‌ارزش‌شدن کمک‌های دیگران شود که به طور بالقوه منجر به تکبر یا احساس برتری غیرواقعی می‌شود.
• هراس – Phobia:

ترس یا بیزاری شدید و غیرمنطقی از یک شی، موقعیت یا فعالیت خاص.

• هوشیار و ناهوشیار – خودآگاه و ناخودآگاه – Conscious and Unconscious:

به حالات آگاهی و فرآیندهای ذهنی که در درون آگاهی فرد (آگاهانه) و خارج از آگاهی فوری (ناخودآگاه) هستند، اشاره دارد که اغلب در زمینه روانکاوی و روان‌شناسی شناختی موردمطالعه قرار می‌گیرند.

• همبستگی – Correlation:

یک معیار آماری است که قدرت و جهت رابطه بین دو متغیر را کمی می‌کند. همبستگی به رابطه آماری بین دو متغیر اشاره دارد به‌طوری‌که تغییرات در یکی با تغییرات سیستماتیک در دیگری همراه است، یا در جهت یکسان (همبستگی مثبت) یا جهت مخالف (همبستگی منفی). ضرایب همبستگی کمیت می‌کنند

• همبستگی منفی – Negative  correlation:

زمانی رخ می‌دهد که یک متغیر با کاهش متغیر دیگر افزایش می‌یابد که نشان‌دهنده یک رابطه معکوس است.

• همبستگی مثبت – Positive  correlation:

زمانی مشاهده می‌شود که هر دو متغیر با هم‌افزایش یا کاهش می‌یابند که نشان‌دهنده یک رابطه مستقیم است.

• همکاری – Cooperation:

همکاری افراد را شامل می‌شود که برای دستیابی به اهداف مشترک با همکار می‌کنند و نیاز به همکاری، ارتباط و تلاش مشترک دارند.

• هنجار اجتماعی – Social  norm:

هنجارهای اجتماعی قوانین نانوشته‌ای هستند که بر رفتار قابل‌قبول در یک گروه یا فرهنگ خاص حاکم هستند.

• هورمون‌ها – Hormones:

پیام‌رسان‌های شیمیایی هستند که توسط غدد تولید می‌شوند و عملکردهای بدن را تنظیم می‌کنند و بر رشد، خلق‌وخو و متابولیسم تأثیر می‌گذارند.

• هوش – Intelligence:

ظرفیت کسب، درک و به‌کارگیری دانش است که امکان حل مسئله و سازگاری با موقعیت‌های جدید را فراهم می‌کند.

• هوش در نظریه ژان پیاژه – Intelligence according to Jean Piaget:

 روان‌شناس پیشرو در رشد کودک، هوش را فرآیندی پویا از سازگاری می‌دانست. وی تأکید کرد که هوش صرفاً بر اساس ویژگی‌های ذاتی نیست؛ بلکه از طریق تعامل با محیط تکامل می‌یابد. نظریه پیاژه بر اهمیت رشد شناختی و نقش طرح‌واره‌ها، جذب و سازگاری در شکل‌دادن به هوش تأکید می‌کند.

• ضریب هوش IQ – intelligence  quotient:

یک معیار عددی از توانایی‌های شناختی و مهارت‌های حل مسئله است که معمولاً از طریق آزمون‌های استاندارد تعیین می‌شود.

• هویت – Identity:

احساس شخص از خود است که شامل ارزش‌ها، باورها، نقش‌ها و ویژگی‌هایی است که شخصیت او را مشخص می‌کند.

• هویت جنسی – Gender  identity:

 به احساس درونی یک فرد از جنسیت خود اشاره دارد که ممکن است با جنسیت تعیین شده در بدو تولد مطابقت داشته باشد یا نباشد.

• هیپوتالاموس – Hypothalamus:

یک ساختار مغزی است که در تنظیم بسیاری از عملکردهای بدن از جمله گرسنگی، تشنگی و دمای بدن نقش دارد.

• هیپوکامپ – Hippocampus    :

نقش مهمی در شکل‌گیری حافظه و جهت‌یابی فضایی در مغز دارد.

• هیجان – Emotion:

احساسات حالت‌های پیچیده و ذهنی هستند که شامل احساسات و پاسخ‌های فیزیولوژیکی می‌شوند که بر رفتار و تصمیم‌گیری تأثیر می‌گذارند.

• یاخته عصبی – نورون – Neuron:

بلوک‌های ساختمانی اساسی سیستم عصبی هستند که اطلاعات را از طریق سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی منتقل می‌کنند.

• یادآوری – Recall:

بازیابی اطلاعات ذخیره شده از حافظه است که به ما امکان می‌دهد تجربیات و دانش گذشته را به آگاهی آگاهانه بیاوریم.

• یادآوری رایگان – Free  recall:

توانایی به‌خاطر سپردن اطلاعات بدون سرنخ یا اعلان خاص است.

• یادآوری نشانه‌ای – Clued  recall:

شامل به‌خاطر سپردن اطلاعات با کمک نشانه‌ها یا نکات است.

• یاد زدودگی – Amnesia:

یک اختلال حافظه است که با ازدست‌دادن جزئی یا کلی حافظه، اغلب به دلیل آسیب مغزی یا آسیب روانی مشخص می‌شود.

• یادگیری – Learning:

فرآیند کسب دانش یا مهارت از طریق تجربه، مطالعه یا آموزش است.

• یادگیری معنادار – Meaningful  learning:

 زمانی اتفاق می‌افتد که اطلاعات جدید با دانش موجود یکپارچه شده و در ارتباط باشد و حفظ و درک را افزایش دهد.